Stanowi niepowtarzalny element układu urbanistycznego Zakopanego, obszar o walorach historycznych i kulturowych, symbolicznie wiąże miasto z Tatrami.

Historia i opis

Równia Krupowa to historyczny, kompozycyjny element w centralnej części urbanistyki Zakopanego. Nazwa pochodzi od nazwiska byłych właścicieli ziem, rodziny Krupów. To płaska, 24-hektarowa łąka poprzecinana asfaltowymi alejkami. Rozległy, kiedyś rolniczy, płaski teren pokryty łąkami (pastwisko), pasmami zadrzewień, jest obecnie terenem parkowym. Przechodząca przez środek ulica Kościuszki dzieli Równię Krupową na dwie części - dolną i górną. Na obrzeżach jest zabudowana budynkami w typie willowym oraz w części obiektami wielkogabarytowymi. Jest specyficznym obszarem Zakopanego - obszar naturalnej zieleni ze zbiorowiskami roślinności łąkowej. Jest miejscem widokowym - na południe w kierunku Tatr, na północ na masyw Gubałówki. Idea ochrony Równi, jako enklawy zieleni, sięga przełomu XIX i XX wieku. Równia chroniła się przed zabudową niejako sama z siebie, bo teren był mocno podmokły, a latem mógł być wykorzystywany jako dobre i bliskie pastwisko. W 1901 roku pojawił postulat ochrony tej okolicy poprzez stworzenie tu parku krajobrazowego, którego autorami byli ówczesny lekarz klimatyczny Tomasz Janiszewski oraz przedsiębiorca i wydawca „Tygodnika Podhalańskiego” Aleksander Modliński. W 1904 roku. Rada Gminna podjęła uchwałę wyłączającą teren Równi z zabudowy, na wniosek ówczesnego wójta dr Andrzeja Chramca. W 1912 roku Mariusz Zaruski ponowił projekt, już wcześniej postulowany przez ucznia i asystenta dra Tytusa Chałubińskiego - Ignacego Baranowskiego, by zamiast parku krajobrazowego utworzyć na Równi Krupowej sieć ścieżek spacerowych, umożliwiających podziwianie jednego z piękniejszych widoków na Tatry. Po I wojnie światowej władze Zakopanego podjęły starania o stworzenie „planu regulacyjnego”, który określałby, w jakim kierunku powinno rozwijać się Zakopane i jak ma wyglądać jego zabudowa. W 1922 roku konkurs na projekt planu wygrał Karol Stryjeński. Dla obszaru Równi Krupowej urbanista przewidywał wytyczenie sieci nowych ulic z niską, willową zabudową. Miasto nie miało jednak funduszy na wykupienie terenów pod przyszłe ulice i na realizację projektu Stryjeńskiego. Równia nadal służyła jako pastwisko, ale na jej obrzeżach powstawały nowe wille - m.in. willa „Biały domek”, willa „Bajka”. W 1929 roku z inicjatywy Związku Przyjaciół Zakopanego i burmistrza Leopolda Winnickiego wybudowano tu dwa stadiony sportowe. Większy z nich wykorzystywany był tylko zimą. Na małym stadionie (okolica dzisiejszego Urzędu Miejskiego) od 1931 roku latem urządzano spektakle „Opery Górskiej”, wystawiając m.in. „Halkę” i „Straszny Dwór” Stanisława Moniuszki, „Pomstę Jontkową” Bolesława Wallek-Walewskiego i „Zamek na Czorsztynie” Karola Kurpińskiego. Na dolnej Równi Krupowej znajdowały się korty tenisowe, zamieniane w zimie na popularne lodowisko. Na terenie dawnych kortów w 1970 roku wybudowano magistrat. Zamysł Janiszewskiego i Modlińskiego zrealizowano dopiero w 1977 roku, wykupując teren Równi Krupowej na własność Państwa i tworząc tu 24-hektarowy park krajobrazowy. Poza Urzędem Miejskim, wybudowano tu jeszcze siedzibę Zakładu Hydrologii i Meteorologii Tatr Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej w 1967 roku oraz hotel „Helios” w 1974 roku.

Obiekt dostępny dla zwiedzających przez cały rok.

Oprac. Olga Dyba, NID OT w Krakowie, 09.03.2015 r.