Znajduje się na nim godny uwagi zespół nagrobków pochodzących z dobrych artystycznie zakładów kamieniarskich. Na zaklikowskim cmentarzu zachowała się również wieża bramna-dzwonnica.

Historia

Miasto Zaklików zostało założone na surowym korzeniu w 1565 roku. Pod względem administracji kościelnej przynależało ono do parafii w pobliskich Zdziechowicach. Około 1580 r. wybudowano w Zaklikowie drewniany kościół pw. św. Anny - filialny parafii w Zdziechowicach, który znajduje się na miejscowym cmentarzu. W 1608 r. została w mieście erygowana parafia i wybudowano nowy, murowany kościół. Prawdopodobnie pod koniec XVIII w. lub na pocz. XIX w. założono istniejący cmentarz. Zapewne w XIX w. do znajdującej się na nim budowli dobudowano zakrystię i kruchtę. W 1832 r. powstała prowadząca na teren cmentarza wieża bramna - dzwonnica, remontowana gruntownie w l. 1994-96. Świątynia w l. 2010-2013 przeszła generalny remont, a następnie została nagrodzona wyróżnieniem w konkursie Zabytek Zadbany 2014.

Opis

Cmentarz został założony na pd.-wsch. od Rynku w Zaklikowie. Do rejestru zabytków została wpisana najstarsza „frontowa” część cmentarza na planie zbliżonym do prostokąta. Od pn. nekropolia ograniczona ul. św. Anny, od zach. ul. A. Nagórskiej, od pd. dz. nr 3224. Wsch. granica nie jest dokładnie określona; mniej więcej przebiega ona na poziomie wsch. granicy sąsiedniej dz. nr 3224. W zach. części cmentarza usytuowany kościół. Od pd., zach. i pn. cmentarz ogrodzony murem. W jego pd. odcinku zlokalizowano wieżę bramną - dzwonnicę. Na cmentarzu zachowało się kilkadziesiąt cennych, zabytkowych nagrobków, z których najstarsze datowane są na 2 ćw. XIX wieku. Najcenniejsze pochodzą z 2 poł. XIX w., pomimo, że nie były sygnowane ich walory artystyczne świadczą, że powstawały w dobrych warsztatach kamieniarskich. Wśród nich znajdziemy formy klasycystyczne (np. Józefy Foltańskiej, zm. 1861, Ludwiki Skubniewskiej zm. 1863), neogotyckie, eklektyczne o zróżnicowanych formach - krzyży na postumentach, stelli, z pełnoplastycznymi rzeźbami Matki Boskiej, aniołów, Chrystusa.

Kościół pw. św. Anny jest świątynią orientowaną, której korpus to jednoprzestrzenna nawa zbliżona do kwadratu. Prezbiterium węższe od nawy zakończone trójbocznie. Od pn. do nawy i prezbiterium przylega przedsionek i zakrystia, a od zach. dostawiono drugi przedsionek. W bryle kościoła dominuje wysoka nawa przekryta dachem dwuspadowym z przydachem od zach. We wsch. części kalenicy umieszczono niewielką sygnaturkę w formie latarni zwieńczonej cebulastym hełmem. Prezbiterium niższe i węższe od nawy, przekryte dachem dwuspadowym przechodzącym w trójspadowy. Zarówno pomieszczenia po pn. stronie kościoła jak i przedsionek zach. o zrębie jednakowej wysokości. Ten ostatni przekryty dachem dwuspadowym. Przedsionek pn. i zakrystia przekryte zostały wspólnym dachem dwuspadowym, którego pn. połać stanowi przedłużenie połaci dachu nawy z wtopionym w nią dachem dwuspadowym umieszczonym nad przedsionkiem. Budowla na kamiennym fundamencie; ściany drewniane, konstrukcji zrębowej wzmocnione lisicami; przedsionek zach. konstrukcji słupowej. Ściany kościoła oszalowane z listwowaniem oraz fartuchem. Dachy pokryte są gonem, a fartuchy blachą miedzianą. W pd. elewacji nawy ślepy otwór drzwiowy, przekryty niewielkim gontowym daszkiem na kroksztynach. Elewacje zaklikowskiej świątyni są bardzo charakterystyczne poprzez ponad stuletnią tradycję zawieszania na nich metalowych tabliczek nagrobnych, które pokrywają już większą część powierzchni elewacji. We wnętrzu kościoła, w prezbiterium i nawie, stropy płaskie z fasetą; w pozostałych pomieszczeniach płaskie. W zach. części nawy chór nadwieszony, wsparty na dwóch filarach, w centrum przełamany ażurową balustradą. Prezbiterium wyznaczają balaski oraz belka tęczowa, na której usytuowano krucyfiks. Wyposażenie kościoła tworzy zespół trzech barokowych ołtarzy powstałych od 2 poł. XVII w. do 2 poł. XVIII w., utrzymana w stylistyce barokowej ambona (XVIII/XIX w.) oraz dzieła stolarskie takie jak stalle, ławy i konfesjonały.

Wieża bramna - dzwonnica została wybudowana na osi kościoła, na planie kwadratu. Wieża dwukondygnacyjna o przysadzistej bryle, przekrytej namiotowym dachem zwieńczonym sterczynką. Budowla o cechach barokowych. Murowana z cegły. Elewacje na cokole, z kondygnacją wydzieloną gzymsem. Otwór bramny elewacji frontowej i wsch. zamknięty łukiem parabolicznym, flankowany pilastrami. Elewacje boczne pierwszej kondygnacji o dekoracji ramowej. Elewacje drugiej kondygnacji z obramionymi otworami w formie łuku ostrego, flankowane pilastrami podtrzymującymi gzyms koronujący. Pod otworami w elewacji zach. i wsch. płyciny z inskrypcjami. W górnej części elewacji frontowej (zach.) umieszczono główki aniołków, a klucz łuku otworu okiennego uformowano na kształt kiści winogron.

Ogrodzenie w formie muru pełnego wybudowanego z cegły i kamienia.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz, możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Bartosz Podubny, OT NID w Rzeszowie, 06-11-2015 r.