Usytuowanie i opis

Grodzisko znajduje się na wysokiej krawędzi doliny rzeki Gizeli, ok. 1,2 km na południe od wsi Zajączki oraz ok. 300 m na północny wschód od zabudowań wsi Zakurzewo. Z uwagi na ukształtowanie terenu grodzisko ma kształt zbliżony do trójkąta równoramiennego o wymiarach 46x46x36 m. Obiekt otoczony jest wałem, którego wysokość sięga 8 metrów. Grodzisko powstało przez odcięcie części południowo-wschodniej wzgórza, na którym jest posadowione, głębokim przekopem, który pełnił funkcję suchej fosy, jeszcze dziś doskonale czytelnej w terenie. W zachodniej części wału występuje wyraźne obniżenie stanowiące zapewne pozostałość po wjeździe bramnym. Na zachód i południe od grodziska rozciąga się osada przygrodową, dla której obiekt pełnił funkcje refugialną.

Historia

Badania wykazały, że obiekt miał charakter jednofazowy i był użytkowany w XII-XIII w. Po raz pierwszy Zajączki zostały odnotowane w źródłach pisanych w 1328 r. jako dobra rycerskie. W literaturze obiekt ten zwany jest Sassenpils, czyli gród Sasinów.

Stan i wyniki badań

W 1949 r. J. Antoniewicz przeprowadził na obiekcie badania rozpoznawczo - powierzchniowe. Pierwsze badania wykopaliskowe przeprowadziła A. Marciniak- Kajzer w 1998 r. Miały one charakter ratowniczy wynikający z zarejestrowania na grodzisku wykopów o charakterze rabunkowym. W wyniku badań zarejestrowano relikty spalonego budynku mieszkalnego, pozostałości paleniska, liczne fragmenty naczyń ceramicznych i kości zwierzęcych. Przeprowadzone badania sondażowe na reliktach osady towarzyszącej grodzisku potwierdziły jej znaczne zniszczenie. Udało się jednak ustalić, że osada funkcjonująca w tym miejscu we wczesnym średniowieczu znajdowała się w miejscu wykorzystywanym osadniczo już w początkowych fazach okresu halsztackiego. Powtórnie stanowiska były weryfikowane powierzchniowo w 2002 r. przez M. Hoffmanna i A. Mackiewicza.

Dostępność obiektu dla zwiedzających. Grodzisko znajduje się na terenie kompleksu leśnego, natomiast osada występuje na terenie wykorzystywanym rolniczo.

Oprac. Hanna Mackiewicz, OT NID w Olsztynie, 22.09.2014 r.