fortyfikacje, st. 1 - Zabytek.pl
Adres
Zagrody
Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. chełmski, gm. Rejowiec - obszar wiejski
Usytuowanie i opis
Ziemne założenie obronne (fortalicjum), zwane lokalnie „Zamczyskiem”, położone jest pomiędzy wsiami: Żulin, Kolonia Żulin i Zagrody, około 1 kilometra na północny wschód od zwartej zabudowy wsi Żulin. Stanowisko leży na terenie bardzo eksponowanym - kulminacji wzgórza o wysokości 240 m n.p.m., gdzie znajdują się liczne wychodnie kamienia wapiennego. U podnóża wyniesienia, ok. 750 m na północ w linii prostej od obiektu, rozciąga się bagnista dolina rzeki Białki.
Założenie obronne powstało na planie zbliżonym do kwadratu o wymiarach około 33 x 35 m. Majdan fortalicjum o wymiarach 13 x 16 m, otacza wał ziemny o zachowanej wysokości 1,00 - 1,50 m względem wnętrza i szerokości u podstawy 7 - 9 m. Od strony północnej wał nie zachował się, albo w ogóle nie istniał, a funkcję obronną pełniła jedynie fosa. Głębokość zachowanej fosy otaczającej gródek wynosi około 5 - 6 m względem szczytu wału, zaś jej szerokość 2 - 3 m. Wzgórze, na którym usytuowany jest wał obecnie wykorzystuje się rolniczo, ale sam obiekt nie jest użytkowany i porastają go dość intensywnie krzewy tarniny. Na jego powierzchni zalega spora ilość drobnych kamieni wapiennych, natomiast w bezpośrednim sąsiedztwie występuje wiele zagłębień powstałych zapewne w czasie wybierania kamienia do celów budowlanych.
Historia
Ze względu na mało zadawalające wyniki archeologicznych badań sondażowych i niewielki stopień przebadania, obiekt w Zagrodach można tylko z dużym przybliżeniem uznać za pozostałość historycznych umocnień ziemnych z okresu średniowiecza.
Stanowisko znajduje się w granicach administracyjnych wsi Zagrody, jednak ze względu na bliższe sąsiedztwo zabudowań Żulina, w starszej literaturze było mylnie lokalizowane w tej miejscowości. Obiekt jest całkowicie anonimowy w źródłach archiwalnych.
Stan i wyniki badań
Badania sondażowe przeprowadził w 1980 roku Jerzy Cichomski z PP PKZ w Lublinie. W trakcie badań archeologicznych założony został jeden wykop o powierzchni 16,50 m2 we wschodniej części stanowiska, który objął część powierzchni wewnętrznej obiektu oraz cały wał prawie do dna fosy. Wykonano ponadto 9 odwiertów na osi WE.
W wyniku badań stwierdzono solidną konstrukcję wału, tj. jądro z kamieni wapiennych o przekroju trójkątnym, wysokości 1,0-1,20 m i szerokości ok. 3 m, które przechodziło w gruby, zbudowany z kilku warstw płaszcz kamienny schodzący aż do fosy. Zarejestrowano wkop w wale obiektu, w którym odkryto skupisko około 6 szkieletów ludzkich, rozczłonkowanych i niekompletnych, najpewniej z czasów I wojny światowej, o czym świadczą znaleziska żołnierskiego guzika i medalika z tego okresu. Zarejestrowano jeden ułamek ceramiki określony z dużym przybliżeniem na okres średniowiecza.
Badania powierzchniowe w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski przeprowadzone zostały na stanowisku w 1984 roku. W czasie badań powierzchniowych nie znaleziono żadnych zabytków ruchomych.
Obiekt dostępny dla zwiedzających.
Oprac. Ewa Prusicka, OT NID w Lublinie, 14-09-2015 r.
Rodzaj: fortyfikacje
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_06_AR.1540, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_AR.2428892