Rynek. Narożna kamienica. Trzykondygnacyjny budynek z poddaszem, podpiwniczony o zróżnicowanym detalu architektonicznym. Kamienica wzniesiona w stylu renesansowym. Prezentowana zabudowa stanowi istotny element w układzie przestrzennym miasta Żagania.

Historia

Około poł. XIII w. Żagań otrzymał od księcia głogowskiego Konrada I prawa miejskie. Nie znamy dokładnej daty lokacji ponieważ nie zachował się akt nadania praw miejskich dla Żagania. Lokacyjny ośrodek rozplanowany został w oparciu o czworoboczny rynek, z którego narożników wyprowadzono ulice. Obszar wytyczonego miasta był niewielki, ograniczony do placu rynkowego na środku którego powstał drewniany ratusz i bocznych uliczek. Około 1280 r. Żagań poszerzono w kierunku wschodnim od linii dzisiejszej ul. Długiej po ul. Wałową. Tak ukształtowany XIII w. układ przestrzenny był podstawą rozplanowania miasta przez kolejne stulecia. Teren na którym znajduje się przedmiotowy budynek znajduje się ścisłym centrum, w obrębie dawnych murów obronnych miasta. Pierwsze wznoszone budynki przy tej ulicy to drewniane domy o charakterze szczytowym, przeważnie dwukondygnacyjne i trójosiowe. Zabudowa rynku wielokrotnie niszczona przez pożary i wrogie najazdy odbudowywana była w nowej formie, na reliktach wcześniejszej. Dopiero w późniejszych lat zamożni właściciele zaczęli budować murowane i okazalsze domy. Pełen rozwój miasta przypadał na II poł. XVI w. Zabudowa rynku przez cały ten czas utrzymywała jednak handlowo- usługowy charakter. W XIX w. przebudowane zostały wszystkie partery budynków starego miasta i przystosowane zostały do nowożytnych celów handlowych. Posesje mieli tu m.in. lekarze, rzemieślnicy, czy prawnicy. Średniowieczny układ urbanistyczny zachował się do XIX w. Działania II wojny światowej sprawiły, że znaczna część (90%) zabytkowego centrum została zniszczona. Z zachowanych, najcenniejszych obiektów wyjątkową grupę stanowią cztery domy usytuowane przy ul. Rynek nr 7, 8, 9, 10. Są to renesansowe kamienice wybudowane na pocz. XVII w. na zrębach wcześniejszych gotyckich budynków, uszkodzone w czasie działań wojennych i odbudowane w latach 1962-1966.

Na temat przedmiotowego obiektu zachowało się niewiele dokumentacji archiwalnej. Nie znamy dokładnej daty powstania budynku, nazwiska projektanta oraz wykonawcy. Kamienicę wzniesiono na pocz. XVII w. na zrębach starszego budynku. Z I poł. XVI w. zachował się fragment elewacji zachodniej, w której występuje cegła wiązania gotyckiego. W okresie przebudowy kamienicy które miało miejsce w latach 1580-1627 wykorzystano częściowo mur gotycki elewacji zachodniej, włączając go do kamienicy renesansowej. Wówczas też zamurowano narożny podcień. Na podstawie akt policji budowlanej dowiadujemy się, że w 1850 r. kamienica należała do farbiarza Kallinicha, który w podanym roku, w miejscu starej oficyny, od strony ul. Różanej wybudował nową farbiarnię. W 1891 r. w budynku wstawiono nowe schody, a w fasadzie wybito dwoje drzwi i okna wystawowe. Narożniki obiektu wzmocniono szkarpami. Działania II wojny światowej spowodowały częściowe uszkodzenie budynku. Do prac remontowych przystąpiono w latach 1962-1966. Budynek przeszedł na własność samorządu i po remoncie zasiedlony został lokatorami. Ok. 2010 r. odnowiono fasadę budynku. Obiekt nie uległ większym przekształceniom. Obecnie w obiekcie mieszczą się lokale usługowe i mieszkania. Budynek należy do reprezentacyjnych budowli miasta.

Opis

Narożna kamienica usytuowana na ul. Rynek. Budynek zlokalizowany w ścisłym centrum Żagania, po południowej stronie ratusza. Ulica Rynek znajduje się w strefie ścisłej ochrony konserwatorskiej miasta. Budynek znajduje się na niewielkiej działce, fasadą zwrócony do otwartego placu rynkowego. Budynek wzniesiono na rzucie zbliżonym do prostokąta, podpiwniczony. Piwnice nakryte sklepieniem beczkowym z lunetami. Obiekt wzniesiono z cegły, ściany są obustronnie tynkowane. Trzykondygnacyjny budynek z poddaszem pokrywa dach dwuspadowy. Fasada budynku trzyosiowa, zwieńczona falistym szczytem zdobiony gzymsami, pilastrami i pasem z ornamentem. W płaszczyźnie szczytu na dwóch poziomach umieszczono cztery okienka doświetlające poddasze. Na parterze budynku znajdują się dwa otwory wejściowe, obramowane, zamknięte łukiem odcinkowym. Fasada kamienicy o zróżnicowanym detalu architektonicznym. Przyziemie wydzielone od wyższej kondygnacji profilowanym gzymsem. Poszczególne kondygnacje przepruwają prostokątne otwory okienne. Okna ujęto obramowaniami i zwieńczone profilowanymi naczółkami. Elewację zachodnią przepruwają niesymetrycznie rozłożone prostokątne otwory okienne otoczone opaskami. W skrajnej osi znajduje się otwór drzwiowy ujęty obramowaniem, zamknięty łukiem odcinkowym. W połaci dachowej umieszczone lukarny przykryte daszkami. Narożniki obiektu wzmocniono szkarpami. Bryła obiektu zachowana w pierwotnym stanie bez znaczących przekształceń.

Kamienica, to zabytek będący własnością samorządową i prywatną. Ze względu na to, że w budynku mieszczą się lokale usługowe i mieszkania., obiekt nie jest szeroko udostępniany.

Oprac. Krzysztof Słowiński, OT NID w Zielonej Górze, 17.04.2015 r.