kościół ewangelicki, ob. rzymskokatolicki filialny pw. św. Jana - Zabytek.pl
kościół ewangelicki, ob. rzymskokatolicki filialny pw. św. Jana
Adres
Zaborsko
Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. pyrzycki, gm. Warnice
Mimo niewielkich rozmiarów prezentuje wybitne wartości architektoniczne, będąc dziełem znakomitego, choć dziś nieznanego warsztatu budowlanego. Wewnątrz bogaty wystrój, m.in. polichromia stropu z 1929 r.
Historia
Na miejscu obecnego kościoła znajdował się wcześniejszy, o metryce średniowiecznej. W okresie protestanckim był filią ewangelickiej parafii w Starym Przylepie. Obecny wzniesiony został w latach 1721-1723, z inicjatywy pastora Jacobusa Neckera. W 1725 r. wnętrze świątyni wyposażono w ołtarz ambonowy i rzeźbę anioła chrzcielnego. Zapewne z tego samego czasu pochodziła empora muzyczna z parapetem ozdobionym dwunastoma obrazami. Przed połową XVIII w. wykonano barokową polichromię stropu z fasetą. Był to - obok dekoracji kościołów w Wierzbnie i Obrycie - jeden z trzech podobnych zespołów malowideł figuralno-ornamentalnych na ziemi pyrzyckiej. Składał się z trzech plafonów, w których przedstawiono symboliczną scenę Prawa i Ewangelii z Mojżeszem i św. Pawłem, Upadek Pierwszych Rodziców i Sąd Ostateczny, oraz z rozmieszczonych w fasecie niewielkich przedstawień ze Starego i Nowego Testamentu. W 1736 pod posadzką kościoła pochowany został pastor Jacobus Necker wraz z żoną (napis nagrobny widoczny był do początku XX w. na ceramicznych płytkach posadzki). W XVIII w. na wieży znajdowały się dwa dzwony. W 1930 r. przeprowadzono remont kościoła, w wyniku którego uzyskał on nowy, neobarokowy hełm wieży, utracił zaś część dawnego, cennego wyposażenia i wystroju, na czele z barokową polichromią stropu. Na miejscu tej ostatniej malarz Ernst Fey, wykonał nowe, neobarokowe malowidła. Zbudowano nową emporę zachodnią oraz wewnętrzną drewnianą kruchtę przed wejściem południowym, a także wymieniono ławki. W 1946 r. kościół przejęty został przez katolików i poświęcony pod obecnym wezwaniem. Od 1968 r. jest kościołem filialnym parafii w Starym Przylepie.
Opis
Kościół położony w pn. części wsi na nawsiu, w obrębie cmentarza, otoczonego kamienno-ceglanym murem z bramkami od północy i południa. Barokowy. Orientowany, salowy, na rzucie prostokąta, z usytuowaną od zachodu kwadratową w rzucie wieżą, węższą od korpusu nawowego, nieskomunikowaną z nawą. Wieża zwieńczona czworobocznym baniastym hełmem i ośmioboczną latarnią o prześwitach zamkniętych łukiem pełnym. Korpus nawowy nakryty dwuspadowym dachem. Kościół murowany z cegły, nietynkowany. Wieża kryta blachą, korpus nawowy - dachówką. Elewacje wieży z wysokim cokołem oraz usytuowanym od południa wejściem zamkniętym łukiem koszowym. Każda ze ścian wieży podzielona czterema wąskimi wysokimi blendami, zamkniętymi łukiem dwulistnym. Nad blendami pionowymi rozmieszczone niewielkie blendy o kształcie zbliżonym do owalu. Pary wąskich otworów dzwonnych usytuowane w dwóch kondygnacjach. Boczne elewacje korpusu przeprute oknami o jednouskokowych ościeżach, zamkniętymi łukiem koszowym. Pośrodku elewacji bocznych i elewacji wsch. duże wnęki, zamknięte łukiem koszowym, ujęte po bokach pilastrami. We wnęce elewacji pd. portal głównego wejścia z półkolistym nadświetlem. Wnęka elewacji wsch. przepruta w górnej części eliptycznym otworem, po bokach ujęta parami wysokich, wysmukłych blend, zamkniętych łukiem dwulistnym. Nad eliptycznym oknem kamienna tabliczka z datą 1721. Wszystkie elewacje korpusu zwieńczone gzymsem. Szczyt wschodni dwukondygnacyjny, ujęty spływami wolutowymi ze sterczynkami, rozczłonkowany w dolnej kondygnacji trzema blendami zamkniętymi łukiem dwulistnym, w górnej - blendą okrągłą, zwieńczony półkolistym naczółkiem. Wnętrze kościoła nakryte odeskowanym, polichromowanym stropem z fasetą. Ściany na całej wysokości podzielone wnękami zamkniętymi łukiem pełnym. Od zachodu drewniana empora z 1930 r.
Wyposażenie:
Ołtarz, dawniej ambonowy, barokowy z 1725. Chrzcielnica neogotycka, z 4. ćw. w. XIX, kamienna ośmioboczna typu kielichowego. Polichromia stropu z fasetą, neobarokowa, z 1930 r., autor malarz Ernst Fey. Przedstawienia figuralne w dekoracyjnych obramieniach na tle bogatej kompozycji ornamentalnej. Na stropie trzy plafony ze scenami: Chrzest w Jordanie, Jezus nauczający, Mojżesz na górze Synaj. Na fasecie w dwunastu kartuszach malowane monochromatycznie sceny chrystologiczne.
Obiekt dostępny po uprzednim zgłoszeniu do ks. proboszcza w Starym Przylepie.
Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 28-03-2015 r.
Rodzaj: kościół
Styl architektoniczny: nieznana
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.113468, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_BK.404670