Historia

Pierwszy kościół w tym miejscu powstał w 2. połowie XII wieku, początkowo pod wezwaniem św. Piotra. Kolejna świątynia została konsekrowana przez biskupa Falęckiego w 1564 roku. Obecny, wzniesiono w 1761 roku z fundacji opata trzemeszeńskiego Michała Kosmowskiego, a konsekrowany był w 1763 roku. W wyniku pożaru w 1766 roku kościół uległ częściowemu zniszczeniu. Degradacja miała miejsce i w okresie wojny 7-letniej (1756-1763) oraz pod koniec XVIII wieku w wyniku działań wojennych. Do XIX wieku kościół utrzymał rangę kościoła parafialnego. Wzniesiony został w duchu architektury barokowej w stylistyce właściwiej dla drewnianego budownictwa sakralnego regionu. Prace konserwatorsko remontowe i rewitalizacyjne trwające od 2004 roku, w kilku etapach do 2014 roku, przywracające pierwotny stan kościoła polegały na wzmocnieniu konstrukcji i stabilizacji kościoła, wymianie odeskowania i ołacenia kościoła, zakrystii i krucht, wymianie pokrycia dachu na gont oraz odtworzeniu barokowych hełmów na obu wieżach.

Opis

Kościół usytuowany w południowej części wsi, orientowany, założony na planie prostokąta z trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Na przedłużeniu nawy od północy znajdują się zakrystia i kaplica, a kolejna kaplica na osi elewacji południowej. W prostopadłościennej bryle kościoła o nawie głównej nakrytej dachem dwuspadowym, a nawach bocznych dachami pulpitowymi dominuje od zachodu masyw dwuwieżowy z wieżami nakrytymi wydatnymi hełmami obitymi blachą. Drewniany kościół wzniesiono w konstrukcji zrębowej, a deskowe ściany na zewnątrz obito lisicami. Ściany wewnętrzne są polichromowane. Elewacja frontowa, zachodnia z położonym na osi, zamkniętym półkoliście, wejściem do wnętrza. Całość posadowiona jest na niskim, ceglanym cokole. Odeskowane i obite ściany dzielone są w poziomie skromnymi gzymsami, wydzielającymi kondygnacje wież i partii centralnej.  Na kolejnej kondygnacji masywu znajduje się pojedyncze, półkoliście zamknięte okno, zaś w partiach wieżowych biforyjny układ węższych, zamkniętych łukami pełnymi, okien. Na osi trójkątny szczyt flankowany przez dwa masywy wieżowe nakryte wysokimi, obitymi miedzią, hełmami z latarniami. Układ wnętrz ma charakter bazylikalny z nawą główną o wysokości prezbiterium i niższymi nawami bocznymi. Przęsła wydzielone są odcinkowymi arkadami wspartymi na sfazowanych słupach z prostymi głowicami. Od zachodu znajduje się chór muzyczny wyłamany trójbocznie z płycinami na balustradach, na których są polichromowane postacie świętych.; prospekt organowy utrzymany jest w stylistyce klasycystycznej. W strefie podwieżowej, od północy znajduje się wejście na chór i w strefę dwukondygnacyjnej wieży. Łuk tęczowy i przejścia do kaplic zamknięte są łukami pełnymi. Na ścianach są polichromie geometryczno-floralne z elementami symboliki chrystologicznej i przedstawieniami figuralnymi. Okna kościoła są masywne, wygięte łukami odcinkowymi, wypełnione szkłem witrażowym. Kościół wzniesiono w stylu barokowym. W wyposażeniu jest ołtarz główny z około 1761 roku z Grupą Ukrzyżowania oraz barokowo-klasycystyczne z 4. ćwierci XVII w ołtarze w kaplicach. Ołtarze w nawach pochodzą z 1691 roku, w ołtarzu północnym znajduje się obraz Komunii św. Onufrego, w południowym, św. Kazimierza. Na pierwszym filarze od prezbiterium po stronie północnej ambona przyfilarowa z 1761 roku z rzeźbą św. Michała na baldachimie. Przy wejściu do kościoła boczną kruchtą, znajduje się kropielnica z XV wieku, granitowa wyciosana z jednego bloku kamiennego.

Zabytek dostępny dla zwiedzających w czasie mszy.

Oprac. Pracownia Dokumentacji, Popularyzacji Zabytków i Dziedzictwa Narodowego, Kujawsko-Pomorskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy, 08.11.2014 r.

Bibliografia

• Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T.XI: D.województwo bydgoskie, z.10: Powiat mogileński, Warszawa 1982.
• Studia z dziejów ziemi mogileńskiej, Cz.Łuczak (red.), Poznań 1978.
• Karta ewidencyjna zabytku architektury i budownictwa, wrzesień 1994.