Mieszcząca obraz rotunda przykład brutalizmu - nurtu charakterystycznego dla europejskiej i amerykańskiej architektury lat 50. i 60. XX w. - jest zarazem jednym z najbardziej nowoczesnych i interesujących obiektów architektonicznych jakie powstały we Wrocławiu po 1945 roku.

Historia

Panorama Racławicka była pierwszym malowidłem panoramowym w Polsce, wykonanym dla uświetnienia Powszechnej Wystawy Krajowej we Lwowie i udostępnionym publiczności 5 VI 1894 r. w rotundzie w parku Stryjskim. Malowidło upamiętniające zwycięską bitwę pod Racławicami (4.IV.1794 r.) stoczoną pomiędzy wojskami powstańczymi a armią rosyjską, jest dziełem Jana Styki i Wojciecha Kossaka, namalowanym w okresie od sierpnia 1893 do maja 1894 r., przy współudziale Ludwika Bollera, Tadeusza Popiela, Zygmunta Rozwadowskiego, Teodora Axentowicza, Michała Sozańskiego, Włodzimierza Tetmajera i Wincentego Wodzińskiego. Płótno uszkodzone w 1944 r. w czasie bombardowania Lwowa, zostało nawinięte na szpulę i ewakuowane do lwowskiego klasztoru Bernardynów. W 1946 r. zostało wraz z częścią zbiorów Biblioteki Ossolineum zwrócone władzom polskim przez rząd radziecki i przewiezione do Wrocławia, gdzie zawiązał się Społeczny Komitet Odbudowy Panoramy Racławickiej.

Panorama Racławicka poddana w l. 1981-85 żmudnej konserwacji, została 14.VI.1985 r. zaprezentowana wrocławskiej publiczności w specjalnie wybudowanej rotundzie wg proj. Ewy i Marka Dziekońskich z l. 1958-62. Budowa rotundy trwała z dziesięcioletnią przerwą od 1966 do roku 1985, na co wpływ miała ówczesna sytuacja polityczna w Polsce.

Opis

Rotunda Panoramy Racławickiej usytuowana jest na terenie Nowego Miasta przy ul. J.E. Purkyniego, w sąsiedztwie zespołu pobernardyńskiego i parku im. J. Słowackiego.

Budynek składa się z wysokiej, rozszerzającej się ku górze rotundy mieszczącej malowidło w kształcie hiperboloidy obrotowej o wymiarach 120 x 15 m oraz niższego budynku wejściowego, w którym znajdują się hol, kasy, sale seminaryjne oraz tzw. Mała Rotunda z ekspozycją historyczną przedstawiająca m.in. model terenu bitwy. Obie części budowli połączono tunelem - pochylnią, którym widz przechodzi wijącą się rampą z holu wejściowego na platformę widokową znajdującą się w środku rotundy. Malowidło oświetlone jest światłem naturalnym docierającym przez przeszklony dach, uzupełnionym odpowiednio dobranym oświetleniem sztucznym. Dolna granica płótna stopiona została wizualnie z wykonaną imitacją pola walki.

Na zewnątrz wyeksponowana została konstrukcja budowli oraz użyty do jej budowy surowy beton, z uwidocznieniem jego faktury, barwy i śladów po szalunkach.

Zabytek dostępny.

oprac. Beata Sebzda, OT NID we Wrocławiu, 10-11-2015 r.