Historia

Od 1175 roku wzmiankowano na tym miejscu kościół, jako dar komesa Mikory dla cystersów z Lubiąża, prawdopodobnie z powodu rozbudowy obwarowań zamku rozebrany między rokiem 1241 a 1257. Odbudowano go w nowym - obecnym miejscu ok. 1268 roku. Z ok. 1400 roku pochodzi nowe prezbiterium, korpus datowany jest po 1450 roku. W latach 1454-1810 służył jako kaplica misjonarzy kolegiaty świętokrzyskiej. Odbudowywany po pożarach w 1633 roku i 1791, w 1667 przykryto korpus drewnianym stropem i wykonano nowe sklepienie kolebkowe z lunetami w prezbiterium. W 1884 roku przebudowano kościół w duchu neogotyckim, wg projektu Jospeha Ebersa. W 1928 roku zbudowano nowe przejście do d. sierocińca. W latach 1947-49 zabezpieczono świątynię poważnie uszkodzoną w 1945 roku, a odbudowano dopiero w latach 1951-1962 z rekonstrukcją filara, wg projektu Marcina Bukowskiego.

Opis

Kościół w pd.-zach.cz. Ostrowa Tumskiego, orientowany, ustawiony bokiem do ulicy Katedralnej. Ściana prezbiterium przylega częściowo do wzniesionego później (1702-15) sierocińca dla młodzieży szlacheckiej (Orphanotrophaeum). Kościół gotycki, salowy, nawa kwadratowa z 3-przęsłowym, trójbocznie zamkniętym prezbiterium, przykryty dwoma dwuspadowymi dachami. Od północy, przy narożu prezbiterium i nawy, wieżyczka klatki schodowej z barokową sygnaturką. W nawie sklepienie gwieździste, wsparte na centralnym filarze, w prezbiterium kolebkowe z lunetami. Zachowało się 8 gotyckich zworników. Elewacje korpusu gładkie, prezbiterium i pn. ściana nawy oskarpowane. Okna ostrołukowe z maswerkami, w prezbiterium poza pd. oknem drugiego przęsła i pd. oknem zamknięcia zamurowane.Wejście do kościoła przez korytarz łączący pn. ścianę prezbiterium z d. sierocińcem oraz przez prosty, ostrołukowy portal w elewacji zachodniej. We wnętrzu: gotycki tryptyk Opłakiwania, ok. 1480-90, przeniesiony z kościoła w Bukowcu; barokowe epitafia: po 1684, po 1708 i po 1749 roku.

Zabytek dostępny. Jedno wejście do świątyni ukryte jest w korytarzu sąsiedniego, barokowego gmachu Orphanotropheum (dawnego sierocińca) drugie prowadzi z wewnętrznego dziedzińca przed świątynią, od str. zachodniej.

oprac. Teresa Przydróżna, OT NID we Wrocławiu, 23-10-2015 r.