Jest najwybitniejszym na Śląsku przykładem późnoromantycznej architektury sakralnej w duchu neogotyku.

Historia

Kościół wzniesiony z inicjatywy biskupa Foerstera, za pieniądze wyłącznie przez niego zgromadzone, na miejscu rozebranego w 1529 r. opactwa ołbińskiego. Dotychczasowa niewielka świątynia w konstrukcji szkieletowej z 1597 roku była w ruinie i nie wystarczała rozrastającej się parafii. Zamiarem biskupa nowy kościół miał być monumentalny, odwołujący się do gotyckich katedr, dlatego swoje plany powierzył specjalizującemu się w architekturze neogotyckiej Alexisowi Langerowi. Budowa trwała od 1862 do 1871 roku. Po poświęceniu nowego kościoła rozebrano dotychczasowy. Podczas prac budowlanych doszło do dwóch katastrof. W wyniku zawalenia się wieży północnej w 1868 r. zerwano kontrakt z Langerem a dalsze prace powierzono Karlowi Lüdeckemu, który ukończył wieżę zmieniając jej projekt. W 1945 roku świątynia została poważnie uszkodzona. Odbudowano ją w latach 1947-52, obniżono wówczas dach, usunięto polichromie i wstawiono nowe wyposażenie. W latach 2002 -2004 odtworzono pierwotną wysokość dachu, w 2006 r. zrekonstruowano ołtarz główny.

Opis

Kościół orientowany, murowany, z cegły maszynowej zbliżonej rozmiarami do średniowiecznej, z piaskowcowym detalem architektonicznym, położony na terenie dawnego opactwa ołbińskiego. Jest to bazylika trójnawowa, pięcioprzęsłowa, założona na planie krzyża łacińskiego, o sklepieniach krzyżowo-żebrowych. Prezbiterium zamknięte wielobocznie, po obu stronach przyległe do niego, otwarte pięcioboczne kaplice. Transept pięcioprzęsłowy, zakończony był domkami portalowymi - zachowany jedynie południowy. Nawa poprzedzona trójprzęsłowym przedsionkiem z wieżami, ujętymi po bokach wielobocznymi kaplicami. Kościół opięty przyporami, okna ostrołukowe. W elewacji zach. trzy portale z figuralnymi tympanonami, zwieńczone ażurowymi wimpergami. Rozwiązanie to nawiązuje do katedry kolońskiej. Wnętrze strzeliste, zdobione pierwotnie bogatą polichromią o motywach roślinnych, podzielono w nawie na trzy strefy: strefę arkad wspartych na wiązkowych filarach, pas triforium powyżej oraz pas okien - podział taki nawiązuje do klasycznych katedr gotyku francuskiego. W całości budowla jest uproszczoną wersją nagrodzonego projektu konkursowego Langera na kościół Wotywny w Wiedniu z 1855 roku.

Obiekt dostępny.

oprac. Teresa Przydróżna, OT NID we Wrocławiu, 13-11-2015 r.