Historia

Zabudowa tej działki z czasów lokacji miasta nie jest znana. Ok. roku 1300 (a przed 1475) stała tu kamienica na planie litery L, z której przetrwały piwnice i jedno sklepione pomieszczenie na parterze. Jest prawdopodobne, że początkowo były to dwa wąskie budynki szczytowe. Następnie wiadomo, że w 1490 roku kamienica należała do rodu Scheuerle. Kolejny właściciel, Konrad von Keltsch (Költsch) dokonał najistotniejszej przebudowy i modernizacji budynku w duchu manieryzmu niderlandzkiego. Przeprowadzony w latach 1587-89 remont koordynowany był przez rzeźbiarza i architekta miejskiego F. Grossa przy współpracy z rzeźbiarzem G. Hendrikiem.  Na rok 1588 przypadły prace zw. z portalem, zaś dekorację szczytu prowadzono od jesieni 1587 r. do września 1589. Ich projekty oraz częściowe wykonanie przypisuje się właśnie Hendrikowi. Były to najistotniejsze zmiany. Wprowadzono niespotykaną wówczas na Śląsku dekorację z przedstawieniami zwierząt heraldycznych: lwów, gryfów, orłów i pelikanów (czy gęsi) oraz przerywane na osi szczytu gzymsy  międzykondygnacyjne. Dopełnieniem całości był manierystyczny portal tunelowy z bogatą dekoracją okuciową i roślinną, nad którym umieszczono herby właściciela i jego żony. W tamtym czasie zostały także pogłębione i podzielone piwnice, pomieszczenie frontowe od płd. otrzymało sklepienie kolebkowe a pozostałością przebudowy na drugiej kondygnacji jest kamienna kolumna w obecnym mieszkaniu płd.-wsch. W latach 60-tych XVIII w. (data na balustradzie tarasu podwórzowego wskazuje rok 1764) ponownie przebudowano kamienicę na zlecenie kolejnego właściciela. Wzniesiono nowe kondygnacje piwnic pod wewn. dziedzińcem, na tyłach kamienicy, powstał taras na drugiej kondygnacji elewacji tylnej oraz zmieniono pomieszczenia przyziemia: sień otrzymała sklepienia żaglaste, pomieszczenie płn. zaś kolebkę z lunetami. W późniejszych latach dokonywano jedynie zmian o czysto dekoracyjnym charakterze. W 1825 r. nabywcą kamienicy był Isaak Guttmann, który zmodernizował budynek (z jego inicjatywy m.in. przeniesiono herby dawnych właścicieli na taras tylnej elewacji, uzupełniono gzymsy fasady, zmieniono obramienia okien, dodano palmetowe fryzy). Taki stan kamienicy trwał do 1935 r., choć w grudniu 1933 r. częściowo zniszczył ją pożar. Prace konserwatorskie w 1935 prowadzono pod kier. R. Steina. Przy odtwarzaniu wyglądu kierował się on rysunkami Münzla z 1824 r., zachowując manierystyczny charakter, dziewiętnastowiecznewieczne elementy zostały natomiast usunięte. Po wojnie kamienica została jeszcze przebudowana na pocz. L. 60, wg proj. E. Kalskiego: zlikwidowano jedno z przęseł sklepienia krzyżowo-żebrowego, wprowadzając współczesną klatkę schodową, wymieniono stropy, więźbę i pokrycie dachu, oczyszczono tylną elewację, zlikwidowano krużganki i rozebrano częściowo oficyny na tyłach budynku.

Opis

Budynek w zwartym ciągu zabudowy zach. pierzei Rynku. Założony na planie prostokąta zbliżonego do kwadratu, o dwóch kondygnacjach piwnic, trzykondygnacyjny, z pięciokondygnacyjnym poddaszem, kryty dachem dwuspadowym, w układzie szczytowym. W elewacji tylnej, na drugiej kondygnacji taras wsparty na dwóch półkolistych arkadach z toskańską kolumną pośrodku. W podwórzu dwie wąskie oficyny wzdłuż wewn. prostokątnego dziedzińca. Wnętrze kamienicy trzytraktowe, z sienią przelotową na osi. Sień kryta sklepieniem żaglastym, pomieszczenie pn. przyziemia o sklepieniu kolebkowym, pomieszczenia po stronie pd.: frontowe kryte kolebką, dalsze dwa o sklepieniach krzyżowych. Pomieszczenia wyższych kondygnacji kryte stropami belkowymi. Klatka schodowa na tyłach domu, w oficynie pd. Elewacja frontowa pięcioosiowa, zwieńczona 5-kondygnacyjnym, trójkątnym szczytem, gładka, otynkowana. Otwory okienne prostokątne, w kamiennych obramieniach. Szczyt dekorowany wyrobionymi w tynku przedstawieniami zwierząt heraldycznych, tworzącymi jakby kontur poszczególnych kondygnacji. Są to kolejno pary: lwów, gryfów, orłów i  pelikanów (pawi, gęsi?). Ostatnia kondygnacja ujęta została wolutami, całość zaś wieńczy stylizowana palmeta z iglicą. Poszczególne kondygnacje szczytu wydzielono przerwanymi na osi gzymsami. Na osi parteru piaskowcowy, tunelowy portal manierystyczny, o bogatej dekoracji (okuciowej, roślinnej i figuralnej). Nad portalem herby rodzin von Keltsch i von Tarnau.

Obiekt dostępny.

Opr. Teresa Przydróżna, OT NID we Wrocławiu, 14-01-2016 r.