cmentarz żydowski - Zabytek.pl
Adres
Wrocław
Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. Wrocław, gm. Wrocław
Historia
Nekroplia założona 1900 r., otwarta została w roku 1902, kiedy to dokonano pierwszego pochówku. Projekt cmentarza, domu przedpogrzebowego, kaplicy i budynku zarządu sporządził Paul Ehrlich; pracami budowlanymi kierował Ernst Lux. Układ przestrzenny i nasadzenia zieleni zaprojektował Hugo Richter. Autorem monumentalnego malowidła na kopule kaplicy cmentarnej był wrocławski malarz Hans Rumsch, kamieniarkę wykonała firma Zeidler und Wimmel z Bolesławca. W l. 1914-15 cmentarz powiększono w kierunku północnym. W 1920 r. urządzono kwaterę nazwaną polem honorowym, z cenotafem poświęconym żołnierzom żydowskim poległym w I wojnie światowej, autorstwa Paula i Richarda Ehrlichów. W 1925 r. dokonano pierwszego pochówku na polu urnowym.
W l. 1943-1944 w budynku zarządu cmentarza funkcjonowała stacja medyczna i mieszkania dla mieszanych małżeństw żydowsko-aryjskich. Pozostałe budynki oddano wojsku.
Cmentarz od 1990 r. poddawany jest rewaloryzacji przez Gminę Wyznaniową Żydowską we Wrocławiu. Z pierwotnej zabudowy do dziś zachował się jedynie dom przedpogrzebowy z arkadowym łącznikiem prowadzącym niegdyś do kaplicy cmentarnej, którą wraz z budynkiem zarządu rozebrano w l. 60. XX w.
Opis
Cmentarz o powierzchni 12,1 ha, położony między ul. Lotniczą, a Pilczycką, utrzymany został w konwencji parku krajobrazowego, ze swobodnie zakomponowaną zielenią i zgeometryzowanym układem ścieżek. Założenie bramne poprzedzono półkolistym podjazdem. W południowej części nekropoli wytyczono na osi głównej aleję dębową, na zakończeniu której usytuowany jest cenotaf żołnierzy żydowskich poległych w I wojnie światowej. Aleję dodatkowo akcentowały grabowe żywopłoty i regularne nasadzenia drzew i krzewów. Ceglany budynek przedpogrzebowy z arkadowym łącznikiem (w częściowej ruinie), prowadzącym niegdyś do kaplicy cmentarnej, posadowiony jest w pd.-zach. części założenia. W części pd.-wsch. usytuowany był dwupiętrowy budynek zarządu cmentarza, z kwiaciarnią, mieszkaniem ogrodnika i kancelarią w przyziemiu (nie zachowany). Osobliwością dendrologiczną porastającego cmentarz starodrzewu jest buk pospolity w odmianie płaczącej, zlokalizowany w najstarszej części nekropolii. Nagrobki o zróżnicowanej stylistyce, głównie modernistyczne.
Zabytek dostępny.
oprac. Beata Sebzda, OT NID we Wrocławiu, 25-11-2015 r.
Rodzaj: cmentarz żydowski
Forma ochrony: Rejestr zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_CM.10422