Historia

Kościół szpitalny pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Wolbromiu wzniesiony został po północnej stronie miasta, na tzw. przedmieściu Łobzowskim, największym dawnym przedmieściu Wolbromia, gdzie od XIV w. zlokalizowany był zespół szpitala ubogich. Modrzewiową świątynię zbudowano w 1638 roku dzięki fundacji ks. Marcina Wolbrama plebana w Dzierążni i potomka zasadźców miasta Wolbromia, który w swoim testamencie przekazał 8560 złotych polskich na budowę kościółka szpitalnego. Kościół miał status parafii szpitalnej oddanej pod patronat rajców wolbromskich. W 1863 roku w miejscu starego, drewnianego budynku szpitala wybudowano nowy, solidny, murowany, który zachował się do dnia dzisiejszego. Szczyt fasady kościoła okonturowano wolutami w końcu XIX w. Ksiądz Wiśniewski w latach 30. XX w. pisał: „ Obecnie kościółek niezbyt dawno wyrestaurowany i blachą wraz z wieżyczką pokryty, miłe czyni wrażenie.” Po zlikwidowaniu parafii szpitalnej, kościółek zniszczony i toczony przez korniki popadał w ruinę. Przez kilka lat po drugiej wojnie światowej nauczano tu religii dzieci z pobliskiej szkoły podstawowej. Niekonserwowana budowla szczęśliwie doczekała naszych czasów wraz ze swoim wyposażeniem. W 1986 roku rozpoczęły się, prowadzone przez prawie dwadzieścia lat prace konserwatorskie. Konserwacja objęła drewniane ściany, z dobrze zachowaną polichromią, ołtarze, chór, ławki, przedsionek, krucyfiks z kruchty, okna i drzwi. Prace przebiegały także na zewnątrz budowli. Zajęto się zniszczoną elewacją świątyni, fasadą i fundamentami. Wymieniono dach oraz poprawiono wieżyczkę i jej hełm, wycięto część drzew, przez co odsłonięto kościółek, a następnie zamontowano zewnętrzne oświetlenie. Zajęto się także renowacją zakrystii i wymianą ogrodzenia. W 1996 roku świątynia została wpisana do rejestru zabytków, a następnie włączona do Małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej. Prace zwieńczyło ponowne poświęcenie świątyni przez biskupa sosnowieckiego Adama Śmigielskiego w 2008 roku.

Opis

Kościół szpitalny pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Wolbromiu usytuowany jest u zbiegu ul. Mariackiej i Tadeusza Kościuszki. Jest to drewniana budowla barokowa o konstrukcji zrębowej, na podmurówce kamiennej i zewnętrznym szalowaniu. Jest świątynią orientowaną, jednonawową z węższym prezbiterium zamkniętym wielobocznie, nawa jest wyższa od prezbiterium. Do nawy przylega od zachodu przedsionek, a od północy zakrystia. Wnętrze kościoła zostało nakryte stropem, między nawą i prezbiterium znajduje się półkolisty łuk tęczowy. Od zachodniej nawy znajduje się chór muzyczny wsparty na dwóch filarach. Dach pokryty jest blachą cynkową, nad nawą siodłowy, nad prezbiterium wielopłaszczyznowy. Nad nawą znajduje się czworoboczna, ażurowa wieżyczka na sygnaturkę, która nakryta jest ostrosłupowym daszkiem zakończonym kulą z krzyżem. Fasada ozdobiona jest barokowo wygiętym szczytem. W szczycie znajduje się wnęka z figurą Matki Boskiej z dzieciątkiem. Szczyt fasady okonturowany wolutami, pochodzi z końca XIX w. Z wyposażenia kościoła zachował się późno-manierystyczny ołtarz z połowy XVII w.

Obiekt dostępny z zewnątrz.

Oprac. Tomasz Woźniak, OT NID w Krakowie, 13.03.2015 r.