Eklektyczną bryłę dworu charakteryzuje frontowy ryzalit zwieńczony neobarokowym szczytem ze spływami wolutowymi i wieża przy północno-zachodniej elewacji. Założenie jest typowym przykładem siedziby ziemiańskiej, składającej się z zespołu rezydencjonalnego oraz folwarcznego.

Historia

Najstarsze wzmianki dotyczące wsi Witosław pochodzą z pocz. XIV wieku. Wówczas należała do biskupów poznańskich. Pod koniec tego stulecia stała się własnością Sambora i od tej pory dziedziczyli ją ziemianie, m.in.: Stefan Rydzyński (XV w.), Stanisław Krzyszkowski (XVI w.) oraz Pienińscy. Na pocz. XIX w. wieś była własnością Onufrego Krzyckiego, który sprzedał ją Theodorowi Opitzowi. W rękach Opitzów von Boberfeldów majątek pozostał, według niektórych źródeł do 1910 r., a innych - do II wojny światowej.

Park został założony w 2. poł. XIX wieku. Pałac wzniesiono najprawdopodobniej na przełomie XIX i XX w. dla Theodora Opitza von Boberfeld. Ostatnim, przedwojennym właścicielem Witosławia był Konstanty Opitz von Boberfeld. Obecnie dwór oraz park są częścią ośrodka apifitoterapii.

Opis

Założenie dworskie w Witosławiu znajduje się w południowo-zachodniej części wsi. Tworzy je zespół rezydencjonalny oraz położony po jego północno-wschodniej stronie zespół folwarczny. Zespół rezydencjonalny składa się z dworu oraz rozpościerającego się za nim parku, który południowo-wschodnią granicą sięga brzegu Jeziora Witosławskiego.

Dwór został wzniesiony według projektu nieznanego autorstwa, na rzucie prostokąta, z cegły i otynkowany. Jego bryła jest prostopadłościenna z dwoma środkowymi, wyższymi ryzalitami w elewacji frontowej i tylnej, poprzedzonymi odpowiednio przybudówką sieni oraz tarasem. Do bocznej elewacji północno-zachodniej przylega nieznacznie węższe skrzydło boczne z wyższą wieżą na osi. Korpus dworu nakrywa dach naczółkowy, ryzality - dachy dwuspadowe, więżę - dach namiotowy, wszystkie kryte dachówką ceramiczną.

Elewacja frontowa dworu jest dziesięcioosiowa z trójosiowym ryzalitem oraz jednoosiowym skrzydłem bocznym od północnego-zachodu, dwukondygnacyjna, w partii ryzalitu trójkondygnacyjna. Ryzalit jest zamknięty neobarokowym szczytem ze spływami wolutowymi i wazonem płomienistym w zwieńczeniu. Elewacja jednokondygnacyjnej, trójosiowej sieni poprzedzającej ryzalit jest dekorowana czterema pilastrami - dwoma skrajnymi i dwoma środkowymi ujmującymi otwór drzwiowy, nad którym umieszczono herb rodziny Opitz von Boberfeld. Otwory okienne są w większości prostokątne. Otwór drzwiowy oraz okna na drugiej kondygnacji ryzalitu zostały zamknięte odcinkowo. Otwór okienny w szczycie ryzalitu jest zamknięty półkoliście. Wszystkie otwory, z wyjątkiem sieni, zostały ujęte wykonanymi w tynku opaskami.

Elewacja tylna została rozwiązana analogicznie - dziesięcioosiowa, dwukondygnacyjna, z pięciokondygnacyjnym środkowym ryzalitem, poprzedzonym dwukondygnacyjnym tarasem wspartym na filarach, z czterema toskańskimi kolumnami na drugiej kondygnacji, nad którą znajduje się balkon z tralkową balustradą. Na taras prowadzą wachlarzowate schody z pełnymi, murowanymi balustradami i dwoma prostopadłościennymi słupkami przy dolnych stopniach.

Elewacja boczna północno-zachodnia jest trójosiowa i trójkondygnacyjna, zwieńczona attyką, pełniącą funkcję balustrady tarasu, z wyższą, zryzalitowaną, pięciokondygnacyjną, jednoosiową wieżą i być może wtórnym otworem drzwiowym w jej przyziemiu. Elewacja południowo-wschodnia jest jednoosiowa, czterokondygnacyjna.

Układ wnętrz jest dwutraktowy, z sienią na osi poprzedzoną przedsionkiem. We wnętrzu zachowały się piece kaflowe, drewniana klatka schodowa oraz stolarka okienna i drzwiowa.

Dwór jest położony we wschodnim skraju parku krajobrazowego o pow. 4,28 ha, od południowego-wschodu graniczącego z brzegiem Jeziora Witosławskiego. Na terenie parku znajdują się dwa okazy dębów pomnikowych. Po stronie południowo-zachodniej, w lesie poza granicami parku zachowało się mauzoleum rodziny Opitz von Boberfeld z 4. ćw. XIX w.

Obiekt dostępny dla zwiedzających. Dwór i park są częścią Ośrodka Apifitoterapii „Apiherba”.

Oprac. Anna Dyszkant, OT NID w Poznaniu, 02.07.2015 r.