poł. XIX wieku ze względu na związki z osobą gen. Henryka Dąbrowskiego została rozbudowana w patriotycznej intencji. Na szczególną uwagę zasługują również historyczne i przestrzenne powiazania kościoła z sąsiadującą z nim rezydencją pałacową.

Historia

Winna Góra po raz pierwszy wzmiankowana jest w źródłach pisanych w 1202 roku, od połowy XIII w. pozostawała własnością biskupów poznańskich. W 1796 r. w wyniku kasaty przeprowadzonej przez władze pruskie przechodzi na własność rządu pruskiego. Po wyzwoleniu Wielkopolski w 1806 r. majątek zostaje przez Napoleona I nadany gen. Henrykowi Dąbrowskiemu, który po śmierci w 1818 r. zostaje pochowany w Winnej Górze. Wieś na drodze dziedziczenia przechodzi w ręce rodu Mańkowskich. Pierwotny kościół wzniesiony był przed 1305 rokiem. W wizytacji z 1695 r. wymieniony został kościół drewniany o 200-letniej metryce.

Obecna świątynia wzniesiona została w 1766 r. z fundacji bpa Teodora Czartoryskiego wraz z dzierżawcą Winnej Góry, miecznikiem poznańskim Antonim Boguckim. W 1863 r. dobudowano do jego zachodniej ściany według projektu Seweryna Mielżyńskiego fundowaną staraniem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu sześcioboczną kaplicę grobową gen. Henryka Dąbrowskiego. Umieszczono w niej neoklasyczny sarkofag gen. Henryka Dąbrowskiego, twórcy Legionów Polskich we Włoszech wzorowany na rzymskim grobowcu Scypionów.

W 1912 r. na podstawie projektu arch. Stanisława Boreckiego kościół został rozbudowany o neobarokowe transept i prezbiterium. W 1913 r. bp Edward Likowski konsekrował kościół. W 1918 r. Stanisław Smogulecki ozdobił kaplicę Dąbrowskiego polichromiami. W 1961 r. przeprowadzono remont dachu nad kaplicą Dąbrowskiego i odnowiono jego sarkofag. W następnych latach wyremontowano elewacje kościoła, dachy oraz odrestaurowano polichromie. W 1985 r. po południowej stronie kościoła wzniesiono nową wolnostojącą dzwonnicę o kontrowersyjnej, modernistycznej formie.

Opis

Kościół pw. św. Michała Archanioła usytuowany jest na wzniesieniu w północnej części wsi na północny-zachód od zespołu pałacowo-parkowego w Winnej Górze. Budynek jest nieorientowany, z prezbiterium skierowanym na północ, a fasadą - na południe, w kierunku pobliskiego pałacu. Murowany z cegły, otynkowany, wzniesiony na rzucie wydłużonego krzyża łacińskiego z pięciobocznie zamkniętym prezbiterium, sześcioboczną kaplicą przylegającą od strony zachodniej oraz dwoma prostokątnymi aneksami usytuowanymi między ramionami transeptu a prezbiterium. Korpus nawy głównej kryty jest dachem dwuspadowym z sygnaturką po środku, ramiona transeptu - dachami dwupołaciowymi, kaplica Dąbrowskiego - dachem dzwonowym. Nawa wydzielona została od transeptu węższą arkadą, w części południowej empora organowa wsparta jest na 4 toskańskich kolumnach. Z wyposażenia kościoła na uwagę zasługuje pochodzący z 2 poł. XVI w. obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem umieszczony w rokokowym ołtarzu głównym z końca XVIII wieku oraz dwa powiązane tematycznie obrazy powstałe w latach 1810-1818 z fundacji gen. Henryka Dąbrowskiego: „Cud św. Kazimierza” i „Cud św. Kingi”, umieszczone w transepcie kościoła.

Obiekt dostępny dla zwiedzających a z zewnątrz. Msze Św. w niedziele: 9.00, 11.00; w dni powszednie: czas letni: 18.00; czas zimowy: 17.00; święta w dni pracy: 10.00, 18.00; zima: 17.00.

Oprac. Tomasz Łuczak, 14.11.2014 r.