We wnętrzu można podziwiać sklepienie gwiaździste, figuralną polichromię z około poł. XVI w. i wyposażenie barokowe. Obok świątyni wzniesiono w 2 poł. XV wieku gotycką wieżę obronną, użytkowaną obecnie jako dzwonnica. W XVI wieku powstała brama. Wokół kościoła rozciąga się cmentarz otoczony murem z pocz. XVIII w., na jego terenie wybudowano neogotycką kaplicą grobową.

Historia

Wilkowo Polskie, dawna wieś szlachecka, położone jest przy trakcie z Czacza do Wielichowa i Rakoniewic. W 1 poł. XIII w. należało do Awdańców-Wilków, później do Bylinów-Szreniawitach,Wilkowskich i do Abszaców z Osowej Sieni Osowskich. W 1536 roku właściciel Wilkowa i Osowej Sieni, Piotr Ossowski, zamienił majętność ze swym bratem, Mikołajem, na Gościeszyn i Rakoniewice. Od 1679 roku Wilkowo było własnością Szołdrskich, a od poł. XIX w. Czarneckich z Golejewka. Kościół parafialny założony został przez Awdańców. Wezwanie wskazuje na fundację po 1267 roku. Dokument erekcyjny dla parafii, wydzielonej z przemęckiej, wystawił biskup Andrzej Zarembak w 1300 roku. Zachowany późnogotycki kościół wzniesiony został, na miejscu wcześniejszego drewnianego, ok. 1540 roku z fundacji Piotra Ossowskiego. Świątynię wzniósł w 1548 roku ówczesny właściciel Wilkowa, Mikołaj Ossowski. Niedługo potem przeszedł on na protestantyzm i kościół przekazał arianom, w rękach, których pozostał do połowy XVII wieku. Po odzyskaniu świątyni przez katolików powstał nowy ołtarz główny ufundowany przez Zofię i Jerzego Iłowieckich. Na początku XVIII wieku świątynia została otoczona murem. W 1800 roku przebudowana została kruchta. W latach 1969-1970 odnowiono wnętrze, odkryto i odsłonięto polichromię, której konserwacje wykonał Teodor Szukała. Kolejne remonty przeprowadzono: w 1982 r. - we wnętrzu, w 1994 r. - wykonano prace elewacyjne, między innymi uzupełniono i wymieniono występujące miejscami ubytki w cegle z wykorzystaniem cegieł z murowanego ogrodzenia, naprawiono tynki, wymieniono pokrycie dachu kościoła i kruchty. Podczas prac renowacyjnych przeprowadzanych w latach 2009-2014 odkryto nowe, dotąd nieznane freski na ścianach kościoła, ujawniono też pierwotny kolor sklepienia, wzmocniono spękane sklepienia zagrażające runięciem i wymieniono dach.

Opis

Kościół św. Jadwigi jest usytuowany w północnej części wsi, przy ul. Głównej, na niewielkim wzniesieniu,. Świątynia jest orientowana. Budynek otacza zadrzewiony cmentarz, ogrodzony ceglanym murem z dwiema bramami od strony południowej i dwiema furtkami od strony północnej. Starsza brama, z XVI wieku, zwieńczona jest schodkowym szczytem z szerokim ostrołukowym przejazdem i węższym przejściem, druga, nowsza brama została ujęta ceglanymi słupkami. Przy bramie stoją drewniane polichromowane rzeźby św. Jana Nepomucena (1 poł. XIX w.) i św. Wawrzyńca. Obok kościoła wznosi się wysoka, murowana, gotycka wieża obronna z 2 poł. XV wieku, użytkowana obecnie, jako dzwonnica, oraz neogotycka kaplica grobowa Łanieckich.

Kościół jest budynkiem salowym, o czterech przęsłach, wzniesionym na rzucie prostokąta, z niewyodrębnionym prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Od północy przylega do niego prostokątna przybudówka mieszcząca zakrystię i skarbczyk. Od południa wybudowano kruchtę na rzucie zbliżonym do kwadratu. Zwartą oszkarpowaną bryłę kościoła nakrywa wysoki dach dwuspadowy, wspólny dla nawy i prezbiterium, w części wschodniej trójpołaciowy. Nad zakrystią mamy dach połaciowy, a nad kruchtą dwuspadowy. Dachy pokryte zostały podwójnie dachówką karpiówką.

Kościół jest budynkiem murowanym z cegły w układzie polskim z miejscami widocznymi późniejszymi przemurowaniami. W partii fundamentów oraz cokołu kruchty użyto ciosów kamiennych. Blendy, glify okienne i obramienia pokryto tynkiem. Elewacje pozostały ceglane z uskokowymi szkarpami, ozdobiono je fryzem, w ścianach widoczne są również liczne otwory maculcowe. W elewacji zachodniej na osi znajduje się ostrołukowe wejście, po bokach tynkowane blendy, nad wejściem płycina z laskowaniem w formie krzyża i blendy. Całość wieńczy bogaty fryz ażurowy, nad którym wznosi się rozczłonkowany lizenami wysoki szczyt schodkowy zakończony półkoliście. W najwyższym jego punkcie umieszczono żelazny, kuty krzyż. Elewacja południowa jest czteroosiowa. Okna są ostrołukowe, częściowo przemurowane, w tynkowanych glifach i opaskach. W pierwszym przęśle widoczna jest data "1540" i litery "GL" oraz "W", wyżej widzimy herb Dryja lub Doliwa i litery "CA". W kruchcie, w oknie od południa wstawiono witraż przedstawiający Matkę Boska Częstochowską, a nad wejściem ze wschodniej strony, w polu tympanonu znajduje się malowidło przedstawiające Chrystusa Boleściwego. W elewacji północnej widoczne są ślady zamurowanych arkad. W prezbiterium znajdują się dwa ostrołukowe okna, w jednym witraż św. Jadwigi.

Wnętrze salowego kościoła jest otynkowane. W nawie i prezbiterium mamy do czynienia ze sklepieniem gwiaździstym, w skarbczyku - kolebkowym, a w pozostałych pomieszczeniach znajdują się stropy. Żebra sklepienia pomalowano na biało, a ściany na kremowo. W polach można oglądać częściowo zrekonstruowaną polichromię datowaną na ok. poł. XVI wieku. Kolejno umieszczone przedstawienia to: na ścianie północnej - Adoracja Dzieciątka, Chrystus w Ogrójcu, Ukrzyżowanie, Zmartwychwstanie i Wniebowstąpienie; na ścianie południowej - sceny starotestamentowe (Ofiara Abrahama?); na zachodniej - grupa Deesis. Na profilowanej belce tęczowej z poł. XVI w. stoją późnogotyckie rzeźby Chrystusa na krzyżu, Matki Bolesnej i św. Jana. Wybrzuszona w partii środkowej, drewniana empora organowa wsparta na dwóch kolumnach znajduje się po zachodniej stronie wnętrza. W prezbiterium umieszczono kamienny nagrobek Anny z Żychlina Ossowskiej zm. 1596 r. z leżącą postacią zmarłej oraz płytę nagrobną Mikołaja Ossowskiego zm. 1575 r. ze stojącą postacią zmarłego w zbroi. Na ścianie północnej widzimy tablice epitafijne z marmuru: Antoniego Kosiewicza (zm. 1854 r.), Józefa Czarneckiego (zm. 1854 r.) oraz poświęcone ofiarom wojen 1914-1920 i 1939-1945.

Kościół dostępny. Możliwość zwiedzania wnętrza świątyni po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym. Bliższe informacje podane są na stronie internetowej Archidiecezji Poznańskiej, www.archpoznan.pl

oprac. Radomiła Banach, OT NID w Poznaniu, 22-09-2015 r.