To także kościół dworski zbudowany nieopodal wielkiej, wiejskiej rezydencji hrabiów von Althann. Kościół w Wilkanowie jest też najprawdopodobniej dziełem znanego, lokalnego budowniczego Jacopo Carove, projektanta kościoła w Nowej Wsi (gm. Międzylesie), czy też pałacu w Korytowie (gm. Kłodzko). Kościół w Wilkanowie ma także wartości artystyczne, szczególnie widoczne w elegancji proporcji, w przestrzenności wnętrz, w dobrym ich doświetleniu, w regularności układu sklepień, a także w zastosowaniu wygodnych schodów w klatkach schodowych o komponowanych rzutach.

Historia

Wilkanów wzmiankowany po raz pierwszy w 1341 r., a tutejsza parafia wymieniona w r. 1384. W poł. XVI w. kościół przejęty przez protestantów, a po 1623 r. — przez katolików. Obecny, wczesnobarokowy wzniesiony w latach 1697-1701. Przypisywany Jacopo Carovemu, północnowłoskiemu budowniczemu czynnemu w przedsiębiorstwie budowlanym Carla Luragi w Kłodzku i w służbie hrabiów von Althann z Międzylesia. Architektura kościoła w Wilkanowie inspirowana architekturą kościołów jezuickich (kościół z nawą ścienno-filarową z szeregami kaplic i z emporami, bezwieżowy, z dwiema symetrycznymi przybudówkami przy prezbiterium, z lokalnościami na piętrach). Ponadto w formach kościoła widoczne cechy schyłkowej fazy wczesnego baroku: zwartość bryły, wertykalizm kompozycji wystroju elewacji, formy tablatury. Zastosowane też rozwiązania z 2 poł. XVII w. wypracowane przez północnowłoskich budowniczych (okna termalne, pilastry toskańskie, balustrady z kubicznymi tralkami, czterouszakowe obramienia, kule na postumentach). Widoczna formalna oszczędność (podział ramowy, skromny detal architektoniczny). W tradycyjny sposób wbudowane w nawę drewniany chór muzyczny i takie też empory. To odpowiednik rozwiązania stosowanego najczęściej w 2 poł. XVII w. przy barokizacji wiejskich kościołów Ziemi Kłodzkiej. Kościół w Wilkanowie odnawiany i przebudowywany w latach 1741, 1750. 1745-1755 (freski wykonane przez Franza Bartscha), 1784, 1792 i 1821-1823 (nowe kruchty). W r. 1898 rozebrana sygnaturka i w zach. część nawy wbudowana obecna, neobarokowa wieża. Wykonana nowa polichromia wnętrza w stylu historyzmu. Kościół w Wilkanowie remontowany w latach 1967-1973, 1978-1984. Odnowiona polichromia wnętrza (artysta malarz Ryszard Krajczyk).

Opis

Kościół par. w Wilkanowie orientowany, murowany z kamienia i cegły, tynkowany. Węższe prezbiterium zamknięte trójbocznie. Otwarte ku szerszej nawie z szeregami wnękowych kaplic oraz z drewnianym chórem i emporami. Prezbiterium i nawa nakryte jednym dachem, w którego zach. część wbudowana czworoboczna, murowana wieża z hełmem. Prezbiterium ujęte dwiema dwukondygnacjowymi przybudówkami na planie prostokąta. W północnej zakrystia oraz loża patronacka. Elewacje korpusu kościoła zwieńczone profilowanym gzymsem koronującym, przeprute oknami o różnych wykrojach, ujętymi tynkowymi obramieniami, w tym uszakowymi. Elewacja frontowa kościoła trójosiowa, z trójkątnym szczytem. Rozczłonkowana podziałem ramowym. W osi elewacji portal. Otwór wejściowy w kamiennym obramieniu flankowany wiązkami pilastrów rzymsko-toskańskich wspierających odcinki belkowania i trójkątny, przerwany naczółek. W skrajnych osiach tablatura. Elewacje wieży z narożami podkreślonymi parami lizen, zwieńczone profilowanym gzymsem koronującym. Wieża nakryta ośmiobocznym hełmem z latarnią. Wnętrze prezbiterium dzielone pilastrami wielkiego porządku. Nakryte sklepieniem krzyżowym i konchowym z lunetami. Ozdobione dekoracyjną polichromią, dywanowym wzorem geometryczno-roślinnym, rozetami i szlakami. Wysklepki barwione na niebiesko, namalowane pseudożebra. Gurty i pseudogurty na sklepieniu prezbiterium podkreślone malowanymi kasetonami z rozetami. Nawa ze sklepionymi kolebkowo wnękami kaplicznymi, nad którymi drewniane empory z balustradami z tralkami. Chór muzyczny drewniany posadowiony częściowo na wąskim, sklepionym przedsionku nawy oraz na dwóch kolumnach. Nawa nakryta sklepieniem kolebkowym z lunetami barwionym na niebiesko, dekorowanym gwiazdami, ozdobionym dwoma plafonami z przedstawieniami Św. Jerzego walczącego ze smokiem oraz z apoteozą tego świętego. Inne sklepienia wyróżnione malowaną dekoracją. Wyposażenie kościoła: barokowe, ołtarz główny i ambona (ok. 1735, 1736, M. Klahr starszy), prospekt organowy (ok. 1740), barokowo-rokokowe ołtarze boczne (ok. 1740), zespół obrazów w barokowych ramach (na balustradzie chóru muzycznego i empor) oraz rzeźby z XVIII w. i z końca XIX w. Ponadto zachowane w prezbiterium dekorowane: przyścienna boazeria z zapleckiem i stalle (historyzm, koniec XIX w.), bogato zdobione drzwi frontowe (1898), portale uszakowe, kamienne i drewniane, drzwi kute oraz kraty przewlekane w oknach.

Zabytek dostępny przez cały rok, możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 30-12-2015 r.