Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół ewangelicki pw. Syjonu Fryderyka, ob. rzymskokatolicki pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny - Zabytek.pl

kościół ewangelicki pw. Syjonu Fryderyka, ob. rzymskokatolicki pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny


kościół 1. poł. XVIII w. Wierzchowice

Adres
Wierzchowice, Kościelna 19

Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. milicki, gm. Krośnice

Kościół w Wierzchowicach, wzniesiony w konstrukcji szachulcowej, bryłą i opracowaniem elewacji nawiązywał do wrocławskiego kościoła Dworskiego (ob.

pw. Opatrzności Bożej) z lat 1749-1750. Na uwagę zasługuje dobrej klasy rokokowy wystrój wnętrza, z bogatą ornamentyką i symboliką religijną.

Historia

Parafię ewangelicką w Wierzchowicach erygowano 3 maja 1754 r. w związku ze sprowadzeniem tu przez hrabiego Christiana Heinricha von Reichenbacha 20 rodzin osadników z Wirtembergii. Z fundacji hrabiego wzniesiono także w latach 1769-1773 kościół pw. Friedrichs-Zion, ob. rzym.-kat. pw. Narodzenia NMP, na miejscu wcześniejszego domu modlitwy z 1755 r., który rozebrano w 1769 roku. Kamień węgielny pod nową świątynię położono 29 września 1770 roku. Fundamenty i dolną część wieży wykonał w 1770 r. milicki mistrz murarski Ernst Ferdinand Klose, budowę całości ukończono 1 lipca 1773 roku. Pierwsze uroczyste nabożeństwo odprawiono 21 listopada 1773 roku. Prace nad rokokowym wystrojem wnętrza prowadzono do 1781 roku. Kościół wyposażono w ołtarz ambonowy (fundacja drugiej żony Christiana Heinricha von Reichenbacha) oraz w zegar i dwa dzwony (fundacja Heinricha Wilhelma von Reichenbach-Neuschloss, syna hrabiego Christiana Heinricha von Reichenbacha). W 1773 r. Kristian Wilhelm Scheffler Młodszy z Brzegu wykonał organy, złożone z sekcji głównej i pozytywu (niezachowane). Wystrój i wyposażenie świątyni znacznie wzbogacono w 1819 r.dzięki testamentowemu zapisowi Heinricha Wilhelma von Reichenbach-Neuschloss, (zm. 1819 r.). Po bezpotomnej śmierci właściciela dóbr patronat nad kościołem sprawował bratanek jego żony, Hans Heinrich X von Hochberg, pan na Książu, późniejszy książę pszczyński. Z jego fundacji kościół został odnowiony i ponownie wyposażony w 1855 r. - w stulecie powstania pierwszego domu modlitwy. Świątynia była remontowana w 1853, 1893, 1899, 1904, 1933 (o czym świadczą napisy umieszczone na wieży w partii poddasza), 1934, 1965 i 1999 roku.

Opis

Kościół usytuowany w zachodniej części wsi, wytyczonej w 1753 r. w związku z założeniem kolonii osadników sprowadzonych z Wirtembergii. Posadowiony na cmentarzu grzebalnym, na szczycie wzniesienia i - pierwotnie - na zamknięciu alei lipowej, która stanowiła oś kompozycyjną między świątynią a założeniem dworskim. Świątynia zwrócona częścią ołtarzową na zachód. Wzniesiona w konstrukcji szachulcowej, z wieżą murowaną z cegły i otynkowaną, częściowo wtopioną od wschodu w korpus, zwieńczoną cebulastym hełmem z arkadkową latarnią. Kościół salowy, założony na rzucie prostokąta z ukośnie ściętymi narożami, nakryty ceramicznym dachem wielospadowym. Część prezbiterialna skomunikowana z niższą, prostokątną dobudówką zakrystii, przylegającą od zachodu i nakrytą trójspadowym dachem o przedłużonej kalenicy. Naroża wieży w dwóch dolnych kondygnacjach ujęte wyrobionymi w tynku pasami boni (wykonanymi w 1965 r.), na wyższych kondygnacjach wyoblone, zaakcentowane wydłużonymi płycinami i lizenami o zróżnicowanej formie. W przyziemiu wieży kruchta, przy której dwa składziki wydzielone z wnętrza nawy. Wieża ujęta gzymsami, otwory okienne w rozbudowanych obramieniach, w przyziemiu portal i trójkątny naczółek. Ściany korpusu kościoła i zakrystii ryglowe, z ceglanym, tynkowanym wypełnieniem. Pionowe słupy opracowane snycersko jako pilastry w wielkim porządku, ze stylizowanymi głowicami korynckimi, oczep w formie gzymsu wieńczącego. Ściany korpusu przeprute dwoma rzędami okien, wewnątrz, w części ołtarzowej, rozczłonkowane pilastrami. W nawie dwukondygnacyjne empory wsparte na filarach, z wydzieloną lożą kolatorską od północy i lożą organową od wschodu. Ściany oraz balustrady i podniebia empor pokryte rokokową dekoracją snycerską, z kartuszami herbowymi Reichenbachów i licznymi symbolami Objawionego Słowa w Starym i Nowym Testamencie. Na stropie dwa plafony, w których malowane przedstawienia Wniebowstąpienia i Sądu Ostatecznego. Wyposażenie kościoła jednolite, rokokowe, z ok. 1780 r. - architektoniczny ołtarz ambonowy z rzeźbami prorokiń (wymontowaną z ołtarza ambonę po 1965 r. zawieszono na filarze południowej empory) oraz prospekt organowy z sekcją główną i pozytywem wbudowanym w parapet empory. Obecny instrument z 2. poł. XIX w., wykonany przez firmę braci Walterów z Góry, został w 1905 r. przebudowany przez firmę Schlag & Söhne ze Świdnicy.

Zabytek dostępny.

Oprac. Beata Sebzda, OT NID we Wrocławiu, 01.09.2014 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: barokowy

Materiał budowy:  drewniane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.79279, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.86634