Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św. Józefa - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. św. Józefa


kościół XV w. Wierzbno

Adres
Wierzbno

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. pyrzycki, gm. Warnice

Typowy dla Pomorza Zachodniego kościół wczesnogotycki z ciosów granitowych, o wnętrzu nakrytym unikatowym późnobarokowym stropem z fasetą, zdobionym bogatą polichromią figuralną.

Historia

Wierzbno nad jeziorem Miedwie jest dawnym miastem, obecnie niewielką wsią. Kościół wzniesiony został w 2. połowie XV w. jako parafialny, należący do archidiakonatu w Stargardzie. Wzmiankowany po raz pierwszy w 1493 r., po reformacji, w latach 30. XVI przejęty został przez ewangelików. Od 1733 r. był siedzibą synodu, tj. jednostki administracyjnej kościoła ewangelickiego. Odtąd proboszczowie w Wierzbnie nosili tytuł superintendentów. W latach 1729-1780 proboszczem był Christian Wilhelm Zierold, propagator pietyzmu, syn znanego stargardzkiego teologa, Johanna Wilhelma Zierolda. W XV-XVIII w. kościół otrzymał bogate wyposażenie, na które składały się: cztery kamienne późnogotyckie i renesansowe płyty nagrobne (w posadzce), drewniane epitafium Erdmuty Alff z 1657 r., konfesjonał z 1696 r. z malowanymi scenami figuralnymi oraz portretami fundatorów, stalle z XVII w., empora muzyczna z XVII w. z polichromią z 1707 r., rzeźba anioła chrzcielnego z 1728 r., portrety pastorów i inne obrazy. Po 1733 r. gruntownie przebudowano wnętrze kościoła, zmieniając formę otworów okiennych i artykulację ścian oraz zakładając strop z fasetą, ufundowany przez króla pruskiego Fryderyka Wilhelma I, zdobiony polichromią figuralną, którą wykonał malarz Johann Christoph Thiessen. W tym samym czasie powstał ołtarz ambonowy. W 1839 r. zbudowano sygnaturkę na dachu kościoła. W 1852 r. zniszczeniu na skutek uderzenia piorunu uległ hełm wieży, który odbudowano w latach 1853 -1854 według projektu mistrza ciesielskiego C. L. H. Lentze ze Stargardu. W 1854 r. rozebrano średniowieczną zakrystię przylegającą do północnej ściany korpusu. W 1915 r. powtórnie spłonął hełm wieży. W 1945 r. kościół poświęcony został jako rzymskokatolicki, obecnie filialny parafii Stary Przylep. W okresie powojennym usunięto dużą część zabytkowego wyposażenia.

Opis

Kościół usytuowany w południowej części wsi, po północnej stronie dawnego rynku, na nawisiu, w obrębie cmentarza przykościelnego otoczonego kamiennym murem. Orientowany, późnogotycki z elementami późnego baroku. Salowy z wieżą od zachodu, na rzucie prostokąta zbliżonego do kwadratu. Wieża zwieńczona wysokimi, narożnymi sterczynami zdobionymi ostrołukowymi blendami, nakryta płaskim dachem bez hełmu. Korpus nakryty dwuspadowym dachem. Kościół murowany, z niemal nieobrobionego kamienia polnego ściany obwodowe od wewnątrz z cegły nowożytnej. Wieża kamienno-ceglana, w górnej części z przewagą cegły.

Elewacje z otynkowanym cokołem. Zachodni portal wieży gotycki, ostrołukowy o trójuskokowych ościeżach. Każda ze ścian wieży ponad kondygnacją przyziemia rozczłonkowana przez cztery wysmukłe ostrołukowe blendy, ujęte w górnych narożach małymi blendami okrągłymi, w górnej części przeprute parami wąskich otworów dzwonnych. Nad portalem głównym duża blenda okrągła. W elewacjach korpusu nawowego otwory okienne i drzwiowe z czasu barokowej przebudowy w latach trzydziestych w. XVIII, zamknięte łukiem odcinkowym. Okna nawy ujęte tynkowymi opaskami, drzwi w elewacji północnej i południowej w tynkowanych obramieniach z boniowaniem. W elewacji północnej po stronie wsch. relikty późnogotyckiej zakrystii, w późniejszych czasach pełniącej funkcję grobowca. W zwieńczeniu elewacji bocznych, poniżej gzymsu pozostałości późnogotyckiego dwubarwnego fryzu ornamentalnego, od północy o motywach wici roślinnej, od południa - czwórliści. W elewacji wschodniej pomiędzy parą otworów okiennych widoczne relikty zamurowanego gotyckiego, ostrołukowego okna. Szczyt wschodni rozczłonkowany siedmioma ostrołukowymi blendami w tynkowych opaskach.

Wnętrze nawy nakryte odeskowanym stropem zdobionym barokową polichromią. Płaszczyzny ścian przekształcone w okresie baroku, w latach trzydziestych w XVIII, podzielone dużymi wnękami, zamkniętymi łukiem odcinkowym. Pośrodku ścian bocznych boczne wejścia do kościoła z dwuskrzydłowymi drzwiami. Na drzwiach południowych widoczna inskrypcja: „M. Samuel Jordan 1744”. Przy ścianie zachodniej empora z 1. ćw. w. XVII, drewniana, złożona z dwóch nie połączonych ze sobą części z płycinowym, polichromowanym parapetem.

Wyposażenie i wystrój wnętrza.

Ołtarz, dawniej ambonowy, barokowy z 1738, ufundowany przez króla pruskiego Fryderyka Wilhelma I, w okresie powojennym częściowo zdemontowany. Chrzcielnica manierystyczna z ok. 1600, po 1945 częściowo zdewaloryzowana, drewniana, typu kielichowego, ośmioboczna, zdobiona płaskorzeźbami przedstawiającymi Salvatora Mundi, św. Piotra i św. Pawła. Zacheuszek z 2. poł. XV w., malowany na ścianie wschodniej po stronie południowej. Parapet empory muzycznej z 1 ćw. w. XVII, późnorenesansowy, wg inskrypcji w 1707 zdobiony nową polichromią z fundacji Christiana Fuchsa i jego żony Erdmuty Krähen oraz prowizora kościoła kupca Jacoba Fuchsa. W płycinach 13 malowideł figuralnych o tematyce chrystologicznej.

Malowidła stropu z fasetą, wykonane w 1738 r. przez Johanna Christopha Thiessena z fundacji króla pruskiego Fryderyka Wilhelma I. Figuralne, w bogatych ornamentalnych obramieniach z motywem rogów obfitości z kwiatami. Na stropie trzy plafony, z których dwa skrajne ozdobione malowanymi scenami przedstawiającymi Chrystusa i ewangelistów (od wschodu) i Zesłanie Ducha Świętego (od zachodu). W środkowym plafonie symbol Trójcy Świętej w formie trójkąta (pierwotnie przypuszczalnie z wpisanym hebrajskim tetragramem JHWH), Na fasecie kartusze - od wschodu i zachodu z inskrypcjami fundacyjnymi w języku łacińskim, od północy i południa z sześcioma scenami ze Starego i Nowego Testamentu. Dwa barokowe cynowe świeczniki ołtarzowe z 1704, wykonał konwisarz Christian Schwartz ze Stargardu. W oknach witraże ornamentalne z 2. połowy XIX w. Na wieży dwa dzwony: 1. z 1906, przelany z dzwonu późnogotyckiego z 1563, wykonanego przez Ludwika Jochima Karstede ze Stargardu. 2. z 2 poł. w. XIX, ludwisarz C. Voss ze Szczecina.

Obiekt dostępny po uprzednim zgłoszeniu do ks. proboszcza w Starym Przylepie.

Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 23.03.2015 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  kamienne

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.113441, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_BK.404685