Pałac stanowi przykład dobrej klasy architektury neostylowej projektu, aktywnego przede wszystkim w Warszawie, Artura Goebela, ucznia Henryka Marconiego.

Historia

Miejscowość Wieniec (Wince) wzmiankowana po raz pierwszy w 1252 roku, w przywileju księcia kujawskiego Kazimierza I dla biskupstwa włocławskiego. Prawo niemiecki nadane wsi w 1255 roku przez Kazimierza Kujawskiego. Co najmniej od 1266 roku we wsi młyn na rzece Zgłowiączce. Parafia wieniecka założona przed rokiem 1380. Do okresu zaborów Wieniec stanowił własność biskupów kujawskich. Po konfiskacie dóbr kościelnych w 1796 roku, dobra nadane generałowi Hohenlohe Ingelfingen z Włocławka, który majątek wydzierżawił Dawidowi Arendt. Przed 1823 rokiem Wieniec wraz z sąsiednimi wsiami (Siedlinem, Kątami i Brzeziem), sprzedany został Stanisławowi Miączyńskiemu, który wybudował w latach 1826-47 neogotycki dwór (dzisiejszy tzw. stary pałac), zabudowania folwarczne oraz  założył park w stylu angielskim. Od Miączyńskich wsie Wieniec i Brzezie nabył w latach 1856-68 warszawski przemysłowiec Leopold Kronenberg. We Wieńcu ok. 1873 roku wybudował neorenesansowy pałac według projektu Artura Goebla oraz rozbudował zespół folwarczny z gorzelnią z 1877 roku. Po śmierci Leopolda Kronenberga w 1878 roku majątkiem zarządzali jego synowie - najpierw Stanisław (do 1887 roku), następnie Leopold Julian (do 1937 roku). W 1904 roku poszerzono i przekształcono, według projektu Waleriana Kronenberga, park pałacowy. Ostatnim właścicielem Wieńca był Leopold Jan Kronenberg. Na mocy dekretu o reformie rolnej majątek znacjonalizowano w 1944 roku. Po wojnie pałac i dwór przekształcono na szpital chorób płucnych, który do 2006 roku funkcjonował jako Oddział Gruźlicy i Chorób Płuc Szpitala Wojewódzkiego we Włocławku. W okresie funkcjonowania szpitala częściowo przekształcono wnętrza pałacu nieomal całkowicie pozbawiając je historycznego detalu. W istotny sposób przebudowano neogotycki dwór wprowadzając dodatkową kondygnację ponad traktem południowym, dla której przepruto okna w ścianie kurtynowej. Wolierę dla ptaków przemurowano zaopatrując w pomieszczenia magazynowe i zaadaptowano na leżakownię. Całkowicie przebudowano kordegardę bramy, pozbawiając ją cech stylowych. Obecnie zespół jest własnością Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego, który przystąpił do jego renowacji.  

Opis

Zespół usytuowany w południowo-zachodniej części wsi, po północnej stronie drogi Osięciny - Włocławek. Budynki zespołu otoczone parkiem, którego północna granica przyjmuje formę szerokiego łuku. Park sąsiaduje od zachodu z terenem dawnego folwarku z częściowo zachowaną zabudową historyczną. Od strony szosy teren wydzielony ceglanym, ażurowym ogrodzeniem, z bramą wjazdową i kordegardą blisko wschodniego skraju. W skład zespołu wchodzą: neogotycki dwór, pałac, ptaszarnia, założenie parkowe z ogrodem parterowym. Pałac o cechach neorenesansowych ulokowany we wschodniej części parku, na nieznacznym wzniesieniu. Od wschodu ślady dawnego podjazdu zatarte wałem ziemnym punktu poboru wody. Od zachodu dawny ogród parterowy o nieregularnym obrysie, z zachowanym układem geometrycznych alejek. W centralnej części kolista misa fontanny. Po stronie północnej budynek dawnej ptaszarni, przekształconej w okresie funkcjonowania szpitala na leżakownię. Na północny-zachód od pałacu, na granicy parku i ogrodu neogotycki dwór. Historyczny park o powierzchni około 9 ha. z drzewostanem zdominowanym jesionami, kasztanowcami, wiązami i lipami, wśród których okazy o parametrach pomnikowych. Układ komunikacyjny parku częściowo przekształcony z zachowaniem głównej kompozycji wijącego się owalu alei wśród zadrzewienia wokół centralnego parteru. Pałac o cechach neorenesansowych, wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta, który dłuższym bokiem osadzony na linii północ-południe. Krańce dłuższych elewacji zryzalitowane. Do elewacji szczytowych dostawione wieże na rzucie kwadratów o ściętych narożach. Korpus pałacu na podpiwniczeniu w typie suteryny. Część środkowa jednopiętrowa, boczne ryzality wyższe o kondygnacje poddasza. Wieże trójkondygnacyjne, nakryte wysokimi, czterospadowymi hełmami. Elewacja frontowa i ogrodowa 11-osiowe, z czego po jednej osi w bocznych ryzalitach. Kondygnacje poszczególnych części wydzielone profilowanymi gzymsami. Ponad parterem dwa gzymsy ujmujące gładki fryz. Na poziomie parteru elewacja ogrodowa, elewacje wież, oraz ryzalitów od strony wschodniej z pasowym boniowaniem. Trzy środkowe osie elewacji frontowej nieznacznie zryzalitowane, poprzedzone tarasem, zwieńczone odcinkową attyką z pełnoplastyczną rzeźbą kobiety będącej pozostałością większej kompozycji. Krawędzie ryzalitów akcentowane boniowanymi pilastrami. Na środkowej osi piętra balkon. Otwór drzwi balkonowych zamknięty łukiem pełnym, flankowany zdwojonymi pilastrami podtrzymującymi gzyms koronujący w typie belkowania. W elewacji ogrodowej, na osi środkowej parteru przybudówka o wyoblonym froncie, powstała w miejscu pierwotnego tarasu. Ponad gzymsem koronującym attyka z pełnoplastyczną rzeźbą orła. Zewnętrzne naroża skrajnych ryzalitów zaokrąglone, na ich osiach filarowe portyki z tarasami. Otwory okienne elewacji prostokątne, na poziomie piętra z profilowanymi opaskami i odcinkowymi gzymsami. Dwór neogotycki położony w północnej części parku. Wzniesiony na planie litery „L”, której dłuższe ramię założone na osi wsch.-zach. Od wschodu w korpus wtopiona wieża na rzucie ośmiokąta z filarowym portykiem od wschodu. Pierwotnie budynek parterowy z użytkowymi pomieszczeniami poddasza w częściach zryzalitowanych. Wtórnie dodana kondygnacja w południowym trakcie korpusu. Elewacja pn. z gankiem pośrodku,  ujęta dwoma jednoosiowymi ryzalitami z trójkątnymi szczycikami. Elewacja południowa dziesięcioosiowa, z dwuosiowymi, zaopatrzonymi w trójkątne szyty, ryzalitami na jej krańcach. Lico zachodniego ryzalitu, przesłonięte parterową przybudówką, ujęte poligonalnymi filarami, przechodzącymi w sterczyny. Trójkątny szczyt z krenelażem. Elewacja artykułowana szerokimi wnękami zamkniętymi łukami Tudorów, w których na parterze ostrołuczne otwory okienne, zwieńczona krenelażem. Na poziomie piętra wtórne prostokątne otwory okienne. Elewacja zachodnia z nieznacznym, dwukondygnacyjnym, jednoosiowym ryzalitem pośrodku, zwieńczonym trójkątnym szczytem. Sąsiadujący od południa odcinek ściany z krenelażem. Wieża trójkondygnacyjna, z dekoracyjnym fryzem ponad poziomem parteru i nadwieszonym na konsolach żeliwnym balkonem obiegającym trzecią kondygnację. Zwieńczona gzymsem koronującym z prostokątnymi płycinami, ponad którym krenelaż o schodkowych blankach. Elewacje wieży z ostrołucznymi oknami i blendami. Dawna ptaszarnia oparta na drewnianym szkielecie słupów z mieczami podtrzymującymi płatwie jednospadowego dachu. Elewacja frontowa (południowa) otwarta z murowaną balustradą pomiędzy słupami. Pozostałe elewacje murowane z oknami doświetlającymi pomieszczenia magazynowe i sanitariaty. 

Zabytek niedostępny dla zwiedzających, trwają prace rewaloryzacyjne.

Oprac. Piotr Dąbrowski, 14.12.2014 r.

Bibliografia

• Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. 11, Województwo bydgoskie, z. 18, Włocławek i okolice, red. T. Chrzanowski, M. Kornecki, Warszawa 1969, s. 48-57.