Historia

Klasztor reformatów w Wieluniu ufundowany został w 1629 r. przez mieszczanina wieluńskiego Pawła Niewęgłowskiego, który ofiarował na ten cel grunt, który jednak okazał się nieodpowiedni i został zamieniony. W nowym miejscu budowę klasztoru i kościoła podjęto zapewne dopiero po 1637 r., kiedy doszło do odnowienia fundacji, a kościół konsekrowano w 1643 r. Budowa klasztoru trwała zapewne kilka lat dłużej, zaś w 1671 r. w jego murowane ogrodzenie wkomponowano kaplicę z figurą Chrystusa złożonego do grobu. Część kosztów tej inwestycji pokryto z ofiar Marcina Wierusz-Kowalskiego, Pawła Nierody i Franciszka Fraxtina. W latach 1737-1754 klasztor rozbudowano do dzisiejszych rozmiarów. Przed 1763 r. zawaliła się zachodnia część świątyni, podmyta przez wybijającą wodę, a w trakcie odbudowy podjętej w tym właśnie roku wg projektu Piotra Szymańskiego z Warszawy nawa wydłużona została o ponad 5,5 m, zaś w przedsionku wybudowano kaplicę. Wtedy też powstała zachowana do dziś, fasada kościoła. W 1768 r. na cmentarzu przykościelnym ustawiono postumenty zwieńczone figurami NMP i w. Jana Nepomucena. W 1864 r. wieluński konwent reformatów został zlikwidowany, kościół stał się świątynią parafialną, zaś klasztor wpierw wykorzystywano na koszary straży granicznej, a następnie sprzedano. W latach 20. XX w. zespół ponownie objęli reformaci, którzy w 1929 r. w pobliżu kościoła wznieśli grotę naśladującą grotę w Lourdes. W 1939 r. obiekt przejęły niemieckie władze okupacyjne. Po zakończeniu wojny został on w większości przeznaczony na cele edukacyjne. W 1989-1990 r. całość założenia przeszła na własność OO. Franciszkanów.

Opis

Zespół zbudowany został na północy poza granicami średniowiecznego miasta lokacyjnego, zaś usytuowano go na północ od wyznaczającej je od linii murów obronnych, od których dzieliło go ok. 75 m. Z miasta do klasztoru prowadziła droga przez tzw. furtę reformacką wykonana na przedłużeniu wschodniej pierzei rynku, skomunikowanej z nim ul. Różaną. Dalej droga wiodła wzdłuż muru obronnego ku zachodowi, a na przedłużeniu ul. Sukienniczej (ob. Palestrancka) przechodziła przez mostek przerzucony nad fosą, który później - jak zaznaczono na planie miasta z końca XVIII w. - zastąpiono przerywającą jej przebieg groblą. Jest to założenie wczesnobarokowe, z późnobarokową fasadą kościoła. Zespół zajmuje mająca ok. 1 ha powierzchni działka, zbliżona kształtem do prostokąta, wydłużona po linii północ-południe. W jej zachodniej części zlokalizowane zostały murowane z cegły, tynkowane stanowiące zwartą kompozycję, zabudowania klasztorne, tj. jednonawowy, orientowany, w części oszkarpowany kościół z węższym, półkoliście zamkniętym prezbiterium oraz przylegający do niego od północy piętrowy, oskarpowany klasztor, rozplanowany wokół prostokątnego, wydłużonego po linii północno-południowej wirydarza. Ogrodzona w większości tynkowanym murem działka, dostępna czterema bramami, podzielona jest na dwie części podobnym murem biegnącym po linii wschód zachód. W części południowej od wschodu znajduje się ogrójec z drogą krzyżową i Grotą Lourdes, a od zachodu, przed południową elewacją kościoła klomb z figurami NMP i w. Jana Nepomucena na postumentach. Część północną zajmują ogrody klasztorne i zabudowania gospodarcze.

Obiekt dostępny w dni świąteczne, w dni powszednie dostępny po uprzednim uzgodnieniu.

Oprac. Janusz Pietrzak, 20.12.2014 r.