Historia

Obiekt wzniesiony w I poł. XVIII wieku. Pierwotnie służył jako faktoria kupców gdańskich i zarazem dom zajezdny posiadający na zapleczu duży dziedziniec. Około roku 1910 zamurowano sień przejazdową na osi budynku i dom podzielono na mieszkania. W zachodniej część budynku umieszczono aptekę. W 1980 roku przeprowadzono prace remontowe. Wymieniono więźbę dachową budynku oraz jego pokrycie, przywrócono dawna bramę wjazdową. Obiekt adaptowano na bibliotekę publiczną.

Opis

Dawny zajazd tzw. „Dom Gdański” położony jest w północnej pierzei rynku w Węgrowie (dawniej ul. Dzierżyńskiego 25), w narożniku północno wschodnim, przy dawnym trakcie z Liwu do Drohiczyna. Od wschodu sąsiaduje z ulicą St. Staszica. Murowany z cegły na zaprawie wapiennej, tynkowany, całkowicie podpiwniczony. Wzniesiony w I poł. XVIII wieku, barokowy. Założony na rzucie wydłużonego prostokąta z wąska, prostopadłą przybudówką od tyłu. Przekryty wysokim dachem mansardowym mieszczącym mieszkalne poddasze. Budynek dwutraktowy z sienią (dawniej przejazdowa) na osi. Pomieszczenia obu traktów dostępne przez sień, do której prowadzi wejście z Rynku i elewacji tylnej, rozmieszczone symetrycznie według głównej osi. Pomieszczenia w przybudówce dostępne z podwórza na tyłach budynku, bądź od północy z pomieszczenia w południowo - wschodnim narożniku budynku głównego. Bryła budynku zwarta, przysadzista, składająca się z kubicznego, stosunkowo niskiego, korpusu oraz wysokiego, łamanego, mansardowego dachu, krytego blachą miedzianą. Główną oś korpusu akcentuje przerywany, barokowy w formie fronton. W jego szerokości, w kondygnacji poddasza umieszczono facjatę.

Elewacja frontowa (południowa) dziesięcioosiowa. Zaopatrzona w lekko wysunięty przed lico, czteroosiowy ryzalit z facjatą na piętrze, wieńczona, gładkim, lekko profilowanym gzymsem. Facjata artykułowana lizenami, zwieńczona przerywanym frontonem o linii falistej. Na osi frontonu umieszczono okulus, bez stolarki, w promienistym obramowaniu wykonanym w tynku. Elewacja tylna budynku sześciosiowa z bramą na osi analogicznie jak w elewacji frontowej . Pionowe podziały elewacji tylnej wprowadzają uproszczone pilastry.

Obiekt dostępny dla zwiedzających w dniach i godzinach pracy obowiązujących w bibliotece publicznej.

Oprac. Katarzyna Kosior, OT NID w Warszawie, 11.09.2014 r.