kościół klasztorny karmelitów, ob. pomocniczy pw. Najświętszej Marii Panny - Zabytek.pl
kościół klasztorny karmelitów, ob. pomocniczy pw. Najświętszej Marii Panny
Adres
Wąsosz, Plac Rzędziana 27
Lokalizacja
woj. podlaskie, pow. grajewski, gm. Wąsosz
Posiada też duże wartości historyczne w związku z wielowiekowym funkcjonowaniem tu Karmelitów, którzy odegrali niebagatelną rolę cywilizacyjną w regionie. Historyczne wartości obiektu wynikają też z funkcjonującego tu od stuleci sanktuarium z czynnie kultywowanym cudownym obrazem Matki Bożej.
Historia
Karmelici osiedli w Wąsoszu ok. 1605 roku. Wówczas jeden z mieszczan, Andrzej Rogala, ofiarował im swoją przyrynkową kamienicę, przerobioną wkrótce na kościół. W 2. poł. XVII w. przybudowano do kościoła jednoskrzydłowy murowany klasztor, który uległ pożarowi w 1710 r. i później został odbudowany oraz podwyższony o piętro. Po kasacie Karmelitów w 1864 r., klasztor zamieniono na szkołę i mieszkanie księdza, a w 1917 r. został rozebrany przez Niemców. Kościół był remontowany w latach 1741, 1783, 1800, po pożarze 1859 r. wzmocniony szkarpami. Po odejściu zakonników szybko postępowało zniszczenie. W 1892 r. sprawiono nowy dach. W 1933 r. rozpoczęto prace remontowe, kontynuowane następnie w latach 1966 i 1985, trwające w zasadzie do dzisiaj (spięto klamrami rozpadające się ściany, wstawiono większe okna, zmieniono tynki, odmalowano wnętrze). Od XVII w. Karmelici rozwijali kult cudownego obrazu Matki Bożej, który do dzisiaj jest czczony, a kościół ma rangę sanktuarium.
Opis
Obiekt usytuowany jest w pn.-zach. części pierzei rynku (pl. Rzędziana), przy drodze wiodącej do Szczuczyna, na placu otoczonym ogrodzeniem z betonowych słupów połączonych metalowymi przęsłami z bramą główną od południa. Pozbawiony wyraźnych cech stylowych.
Wybudowany na rzucie wydłużonego prostokąta, z bezwieżową fasadą od pd. i zakrystią od pn.-zach. Pokryty dachem dwuspadowym ujętym w trójkątne szczyty, nad zakrystia dach jednospadowy. W kalenicy wieżyczka na sygnaturkę. Murowany z cegły, tynkowany, na fundamencie z kamienia i wapiennej zaprawy. Dach i sygnaturka pokryte blachą. Elewacje zwieńczone uproszczonym belkowaniem, pozbawione podziałów, od pd.-wsch. i na narożach elewacji frontowej wydatne, ukośne szkarpy. Elewacja pd. jednokondygnacjowa, z trójkątnym szczytem. Na osi wejście zamknięte łukiem półokrągłym, nad którym okno. Elewacja pn. jednokondygnacjowa ze szczytem w którym okno zamknięte półokrągłym łukiem, po prawej stronie szkarpa. Wnętrze salowe, przykryte płaskim stropem. Ściany wnętrza dzielone pilastrami, zwieńczone gzymsem. Ołtarz główny z barokowym, cudownym obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem z XVII w., przesłoniętym srebrną sukienką.
Obiekt dostępny dla zwiedzających.
Oprac. Tomasz Rogala, OT NID w Białymstoku, 09-12-2015 r.
Rodzaj: kościół
Styl architektoniczny: nieznana
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_20_BK.60056, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_20_BK.152970