kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny - Zabytek.pl
kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny
Adres
Warszawa, Wólczyńska 4
Lokalizacja
woj. mazowieckie, pow. Warszawa, gm. Warszawa
Po wielu przekształceniach przybrał formę barokową z partiami gotyckimi i klasycystycznymi. Ocalały ze zniszczeń II wojny światowej stanowi świadectwo wielowiekowej historii tej części stolicy.
Historia
Wawrzyszew, rejon dzielnicy Bielany, do 1951 roku był podwarszawską wsią. W 1408 roku została ona poddana przez księcia mazowieckiego Janusza pod jurysdykcję wójta warszawskiego. Akt erekcyjny parafii podpisany przez bpa. poznańskiego Benedykta Izdbieńskiego pochodzi 20 sierpnia 1542 roku, ale prawdopodobnie parafia istniała już w XV wieku. Kościół pw. św. Marii Magdaleny powstał około 1542 roku z fundacji właściciela wsi Baltazara Smosarskiego (Szymachowskiego) nadwornego medyka książąt Mazowieckich i króla Zygmunta Starego. Z tego okresu pochodzi gotyckie prezbiterium z absydą. W XVIII wieku powstała barokowa nawa. W 1830 rokudobudowano kruchtę, a w 1870 roku nową zakrystię. Kościół był wielokrotnie remontowany m. in. w latach: 1844-1873, 1936-1943, 1959-1962 i 2002 roku. W połowie XX wieku wymieniono gotycką sygnaturkę na barokową, a absydzie przywrócono pierwotny wygląd. W 1826 roku z inicjatywy ks. Dionizego Tarnowskiego powstała plebania, kamienny mur otaczający teren przykościelny, a w 1827 roku połączona z nim dzwonnica. W 1882 roku wybudowano kaplicę przedpogrzebową. Z 1973 roku pochodzi dom parafialny, zaś w 1996 roku konsekrowano, usytuowany na wprost fasady starej świątyni, znacznie większy, nowy kościół Maryi Matki Zawierzenia.
Opis
Kościół usytuowany jest po pn. stronie ul. Wólczyńskiej, dawnym szlaku biegnącym z Warszawy do Truskawa, w otoczeniu ul. Horacego i Petöfiego. Świątynia znajduje się na prostokątnej zadrzewionej działce otoczonej ceglanym, otynkowanym murem z bramą od zach., furtą od wsch. i dzwonnicą od pd. W pn.-zach. narożniku ogrodzenia znajduje się kaplica przedpogrzebowa, a w pd.-wsch. budynek plebanii.
Budynek jest murowany z cegły, tynkowany, orientowany, jednonawowy. Do gotyckiej partii kościoła - prostokątnego prezbiterium zamkniętego od wsch. absydą, przylega barokowa nieco wyższa nawa założona na rzucie zbliżonym do kwadratu, poprzedzona niewielką klasycystyczną kruchtą. Przy pd. ścianie prezbiterium znajduje się prostokątna zakrystia. Poszczególne partie kościoła kryją dachy dwuspadowe pokryte dachówką, a absydę półstożkowy. Fasadę poprzedza niska, boniowana kruchta podzielona gzymsem kordonowym przerwanym nad portalem wejściowym umieszczonym na osi. Gładką ścianę powyżej zdobi półkolista profilowana opaska z kluczem. Ścianę frontową kruchty wieńczy trójkątny szczyt przerwany u dołu półkolistym oknem. Zdobią go motywy charakterystyczne dla stylu klasycystycznego jak fryz tryglifowy, gzyms kroksztynowy i kamienne akroteriony. Zach. ścianę fasady wieńczy, umieszczony powyżej gzymsu i niewielkiego daszku, szczyt schodkowy zamknięty trójkątnym naczółkiem przerwanym u dołu. Na osi prostą ścianę szczytu zdobi okno zamknięte półkoliście ujęte po bokach prostokątnymi płycinami i okulus powyżej. Szkarpy akcentujące naroża korpusu i prezbiterium, a także oś absydy przypominają o gotyckim pochodzeniu kościoła. Proste elewacje zdobi gzyms koronujący i okna zamknięte półkoliście umieszczone w głębokich płycinach zwieńczonych odcinkowo. Nawa i prezbiterium mają sklepienia kolebkowe, a zakrystia i kruchta strop belkowy. We wnętrzu warto zwrócić uwagę na ołtarz główny i dwa boczne z XVIII wieku z obrazami Matki Bożej Różańcowej i św. Jana Nepomucena oraz chrzcielnicę z piaskowca z XVI wieku. Na ścianach znajdują się epitafia z XIX wieku i tablica fundacyjna z herbem fundatora.
Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz, wnętrze po uzgodnieniu z zarządcą.
Oprac. Małgorzata Laskowska-Adamowicz, OT NID w Warszawie, 29.10.2014 r.
Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Jarosław Bochyński (JB).
Rodzaj: kościół
Styl architektoniczny: nieznana
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_14_BK.201002, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_14_BK.34894