Historia

Nieistniejąca dziś KWK Wałbrzych była największą wałbrzyską kopalnią. Została utworzona w 1876 r. poprzez połączenie wcześniej działających kopalń i pól górniczych:

- Graf Hochberg (eksploatowana od 1761 r., nadana w 1770 r., kilkakrotnie powiększana, należała do rodu von Hochberg, w 1876 r. włączona do Fürstensteiner Gruben; jej produkcja w 1858 r. wyniosła 91 tys. t),

- Johannes (kopalnia nadana w 1778 r., powiększona w 1800 r. i 1802 r., eksploatowana od 1812 r. razem z kopalnią Luise Auguste; obie należały do rodu von Hochberg, były powiększane w latach: 1820, 1841, 1844; produkcja w 1840 r.: wyniosła 6,6 tys. t, eksploatację przerwano po wybraniu górnych części pokładów, w 1876 r. została włączona do Fürstensteiner Gruben),

- Louise Auguste (nadana w 1809 r., powiększona w 1824 r.),

- Anhalt Segen (nadana w 1801 r., unieruchomiona wkrótce po rozpoczęciu eksploatacji, należała do rodu von Hochberg, produkcja w 1805 r. wyniosła ok. 165 t),

- Christian Friedrich i Juliens Glück (Christian Friedrich nadana w 1815 r., powiększona w 1820 r., połączona w 1828 r. z nadaną w 1817 r. kopalnią Juliens Glück; obie należały do rodu von Hochberg; były powiększane w 1865 r.; produkcja w 1840 r. wyniosła 6,2 tys. t; w latach 40. XIX w. przerwano eksploatację; w 1876 r. włączono je do Fürstensteiner Gruben),

- Friedrich Ferdinand (nadana w 1823 r., powiększana w 1859 r. i 1865 r., należała do rodu von Hochberg, produkcja w 1858 r. wyniosła 34 tys. t, w 1876 r. włączono ją do Fürstensteiner Gruben),

- Adelheid (nadana w 1843 r.),

- Louis (nadana w 1849 r.),

- Graf Hochberg Zubehör (nadana w 1862 r.),

- Louis Zubehör (nadana w 1862 r.),

- Zwischenfeld (nadana w 1875 r.),

- Ida (nadana w 1838 r.).

Tak powiększone przedsiębiorstwo, pozostające w rękach rodu von Hochberg, nosiło nazwę Consolidierte Fürstensteiner Gruben. Następnie od 1930 r. należało do Waldenburger Bergwerks A.G. Kopalnia miała 3 pola eksploatacyjne: Bahnschächte (późniejsze szyby Bolesław Chrobry) - czynne od 1882 r., Hans Heinrich - czynne od 1864 r. oraz Ida und Herman (połączone później z polem Hans Heinrich pod nazwą Tiefbauschachtanlage).

Produkcja kopalni przedstawiała się następująco: 1912 r.: 1 198 784 t, 1937 r.: 1 370 454 t, 1963 r.: 655 109 t.

Po 1945 r. kopalnia funkcjonowała pod nazwą Wałbrzych, a od 1946 r. jako Bolesław Chrobry. W 1964 r. została połączona z kopalnią Mieszko ponownie pod nazwą Wałbrzych.

Kopalnię Mieszko w Wałbrzychu - Podgórzu, nadaną w 1840 r. pod nazwą Melchior, eksploatowano od 1844 r. Należała do gwarectwa, którego udziały wykupiła w 1872 firma C. Kulmiz z Żarowa. Do kopalni Melchior przyłączono w 1860 r. pole górnicze Präsident, nadane w 1859 r. Powiększono ją w 1867 r., a w 1909 r. połączono z kopalnią Neue cons. Ernestine (eksploatowaną w poł. XVIII w. przez barona von Czettritz-Neuhaus, później zarzuconą, nadaną ponownie w 1794 r. i eksploatowaną z przerwami przez barona Dyhern-Czettritz; jej wydobycie na pocz. XIX w. wynosiło ok. 2 tys. t), a połączona kopalnia otrzymała nazwę von Kulmiz. W 1928 r. z innymi kopalniami przeszła na własność Niederschlesische Bergbau A.G. Polska nazwa kopalni w 1945 r. nadal brzmiała Melchior, a w 1946 r. została przemianowana na Mieszko. W 1964 r. została połączona z kopalnią Bolesław Chrobry pod nazwą Wałbrzych. Jej produkcja na przestrzeni lat wynosiła odpowiednio: w 1858 r. 5 tys. t, w 1912 r. 389 tys. t, w 1937 r. 483 450 t, w 1963 r. 423 553 t. Przy kopalni działa również koksownia, fabryka kwasu azotowego, siarkowego, benzolu i zakłady azotowe.

Ostatni wózek z węglem z kopalni Wałbrzych wydobyto w 1998 r. Wkrótce też rozebrano większość infrastruktury tego wielkiego przedsiębiorstwa.

Opis

Wieże szybowe „Chrobry” znajdują się w wałbrzyskiej dzielnicy Śródmieście, stanowiąc dominantę krajobrazową. Znajdują się na wygrodzonej działce, wejście na wieże nie jest możliwe. Najlepiej prezentują się z peronów stacji Wałbrzych Fabryczny, bądź z parkingu na terenie pokopalnianym. W sąsiedztwie szybów (200 m na pd.-zach.) znajduje się XIX w. osiedle górnicze Matylda. Ok. 300 m na pd.-wsch. od wież szybów „Chrobry”, w sąsiedztwie placu drzewnego kopalni, znajdują się dwa budynki wentylatorów szybu „Matylda” z 1905 r., obecnie w ruinie (wpis do rejestru z dn. 25.07.1981 r., nr rej. 821/Wł).

Oprac. Krzysztof Czartoryski, OT NID we Wrocławiu, 15.02.2017 r.