Historia

Początki kopalni „Chwalibóg” (niemiecka nazwa: Segen Gottes) w Starym Zdroju sięgają 1594 r. W XVIII w. należała do barona Chamare, właściciela majątku Stary Zdrój, od którego kupił ją w 1751 r. radca von Mutius. W 1770 r. formalnie zgłoszoną ją pod nazwą Segen Gottes. W 1857 r. została powiększona przez przyłączenie do niej kopalń i obszarów górniczych:

- Caspar (założonej w 1772 r.),

- Tempel (założonej w 1776 r. przez von Mutiusa i unieruchomionej w 1798 r. jej produkcja w 1783 r. wyniosła ok. 1700 t),

- Joseph (zgłoszonej w 1779 r., własność von Mutiusa),

- Theresie (zgłoszonej w 1787 r. przez von Mutiusa),

- Weissig (zgłoszonej w 1776 r., własność von Mutiusa),

- Franz Joseph (zgłoszonej w 1821 r.),

- Daniel (zgłoszonej w 1853 r.).

Produkcja kopalń w 1840 r. wynosiła: Segen Gottes i Tempel: 8,4 tys. t, Theresie 7,2 tys. t, Weissig 5,1 tys. t, Caspar 2,7 tys. t. Produkcja połączonej kopalni w 1858 r.: 49,4 tys. t, w 1912 r.: 150 695 t.

Połączona kopalnia zmieniała właścicieli: w 1872 r. od von Mutiusa kupił ją von Kulmiz, od 1896 r. należała do spółki C. Kulmiz G.m.b.H., w 1922 r. nabył ją koncern Oberschlesische Kokswerke und Chemische Fabriken AG, w 1928 r. Niederschlesische Bergbau AG. Od 1929 r. była eksploatowana razem z kopalnią Fuchs, nazywaną po 1945 r.: Julia/Thorez.

Od 1945 r. szyb działał pod polską nazwą „Chwalibóg”. Należał do kopalni Julia/Thorez.

Opis

Obecnie wieża wyciągowa wraz z maszynownią szybu „Chwalibóg I” oraz maszynownia szybu „Chwalibóg II” stanowią jedyne pozostałości zakładu, który jeszcze na pocz. lat 90. XX w. składał się z wielkogabarytowych zabudowań mechanicznej przeróbki węgla. Funkcjonowała tu także fabryka brykietu.

Zachowana wieża wyciągowa została postawiona w 1888 r. podczas modernizacji urządzeń dwóch szybów zgłębionych w 1854 r. Rozebrano wówczas starą murowaną wieżę basztową.

Jest to stalowa jednozastrzałowa wieża o konstrukcji kratownicowej. Obok niej znajduje sie murowany z cegły budynek maszyny wyciągowej. W 1926 r. wieża została przebudowana i w takim stanie zachowała się do dziś. W 1991 r. szyb „Chwalibóg I” został wyłączony z ruchu i zasypany. Zlikwidowano również większość kopalnianych budynków przemysłowych, pozostawiając jedynie stalową wieżę wyciągową oraz dwie maszynownie.

Szyb „Chwalibóg” znajduje się w dzielnicy Wałbrzycha Stary Zdrój. Wieża stanowi dominantę w krajobrazie. Działka na której się znajduje jest wygrodzona, wejście na wieżę ani w jej bezpośrednie sąsiedztwo nie jest możliwe.

Oprac. Krzysztof Czartoryski, OT NID we Wrocławiu, 03.02.2017 r.