maszynownia - Zabytek.pl
Adres
Wałbrzych, Karkonoska
Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. Wałbrzych, gm. Wałbrzych
Historia
Szyb „Wojciech” (nazywany do 1945 r. „Wrangel”) wydrążono w poł. XIX w. Wówczas wzniesiono nad nim neoklasycystyczny budynek nadszybia, który w 1860 r. zastąpiono murowaną wieżą nadszybową typu Malakow. W 1893 r. szyb przyłączono do kopalni „Victoria”, wkrótce też został pogłębiony. Od lat 50. XX w. szyb pełnił rolę materiałowo – wentylacyjną, w kompleksie sąsiadującej z nim zabudowy istniała ponadto wentylatorownia. Szyb wyłączono z eksploatacji w latach 70. XX w.
Opis
Maszynownia murowana z cegły w stylu arkadowym, wzniesiona na rzucie prostokąta. Na bogaty wystrój jej elewacji składają się: ceglane lizeny, opaski, parapety; schodkowe, kostkowe i arkadkowe gzymsy; otwory okienne zamknięte łukiem odcinkowym. Jej forma jest podobna do innych maszynowni zachowanych w zagłębiu dolnośląskim, choć architektonicznie jest jedną z najbardziej dopracowanych.
W maszynowni pracowała parowa maszyna wyciągowa, obsługująca jednoprzedziałowy szyb. Po wyłączeniu szybu z eksploatacji została zezłomowana w 1973 r. Budynek adoptowano wówczas do potrzeb magazynowych, wprowadzając w ścianie szczytowej nowe drzwi, zaburzające jej regularny rytm.
Maszynownia stanowi funkcjonalną całość z wieżą nadszybową.
Obecnie wieża szybu „Wojciech” wraz z maszynownią uznawane są za wczesny, modelowy przykład rozwiązań technicznych i formalnych stosowanych w górnictwie w 2 poł. XIX w. Jest to też pierwszy szyb do którego podprowadzono linię kolejową.
Zespół szybu Wojciech znajduje się na terenie Wałbrzyskich Zakładów Koksowniczych „Victoria” SA, zlokalizowanych w dzielnicy Sobięcin. Dojazd do obiektu od ul. Sztygarskiej. Wejście na teren zakładu nie jest dozwolone, możliwość oglądania jedynie z zewnątrz.
Oprac. Krzysztof Czartoryski, OT NID we Wrocławiu, 27.06.2017 r.
Rodzaj: architektura przemysłowa
Styl architektoniczny: inna
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.90021, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.166770