Historia

Pierwszy kościół w Ulanowie ulokowany przy rynku nowo powstałego miasta datowany jest na czas przed 1636 r. Przynależał on jak i cały Ulanów do wiekowej parafii w pobliskiej wsi Bieliny. Ta rzadko występująca sytuacja, kiedy świątynia miejska jest filią parafii wiejskiej trwała aż do 1928 r., kiedy to Ulanów został wyodrębniony jako osobna parafia. Obecnie istniejąca świątynia datowana jest na l. 50. XVII w. Brak jest informacji kiedy kościół został rozbudowany o zach. i pd. przedsionek. Budowla była remontowana w latach 1724-1726, 1751, 1758 (nowa sygnaturka). Zapewne w 1868 r. powstały malowidła ścienne autorstwa malarza o nazwisku Karpi(nel) (?). Na 3 ćw. XIX w. datowana jest towarzysząca kościołowi dzwonnica i otaczające zespół ogrodzenie. W 1901 r. założono nowe przekrycie dachów wykonane z blachy. Kolejne prace konserwatorskie przeprowadzono w 1959 r. oraz w latach 1976-79 (przebudowa zakrystii, wymiana pokrycia i szalunku, prace przy wyposażeniu). W 2012 r. rozpoczęto następny remont (m.in. wykonano nową kamienną podmurówkę, nowe fartuchy).

Opis

Zespół zlokalizowany jest w południowo-zachodnim narożniku rynku. W jego skład wchodzą: orientowany kościół, zlokalizowana na pn. od niego dzwonnica, która powstała w ciągu otaczającego zespół murowanego ogrodzenia.

Kościół halowy, trójnawowy. Korpus nawowy poprzedzony od zachodu dużym przedsionkiem, od południa dostawiony przedsionek mały. Korpus nawowy na rzucie zbliżonym do kwadratu o szerokiej nawie głównej i wąskich bocznych. Trójbocznie zakończone prezbiterium odpowiada szerokości nawy głównej. Jest ono flankowane przez dwa pomieszczenia pomocnicze. Addycyjna bryła kościoła składa się z wysokiego korpusu nawowego, niższego od niego prezbiterium i wysokiej dwukondygnacyjnej zakrystii, której od południa odpowiada niskie pomieszczenie pomocnicze. Od zachodu do kościoła dostawiono duży, przysadzisty przedsionek; drugi, dużo mniejszy, wybudowano przy południowej ścianie korpusu nawy. Dach nad korpusem dwuspadowy z smukłą sygnaturką we wschodniej części kalenicy. Nad prezbiterium dach wielospadowy. Zakrystia przekryta dachem dwuspadowym o połaciach prostopadłych względem siebie; przy czym połać północna jest przedłużeniem połaci nad prezbiterium. Nad przedsionkami dachy dwuspadowe. Pomieszczenie po południowej stronie prezbiterium przekryte dachem pulpitowym. Świątynia posadowiona na kamiennej podmurówce. Drewniana konstrukcji zrębowej wzmocnionej obustronnymi lisicami. Ściany oszalowane z listwowaniem i z fartuchem. Dachy i fartuchy pokryte są blachą (stan na 2013). W nawach i prezbiterium pozorne sklepienia zwierciadlane. Elewacje kościoła pozbawione są dekoracji, urozmaicone głównie otworami okiennymi oraz lisicami. W elewacji frontowej korpusu charakterystyczne dwa okrągłe okna. W zachodniej części wnętrza naw umieszczono chór wsparty na parze filarów z zastrzałami. Podobne dwie pary smukłych filarów rozdzielają nawy. Prezbiterium wydziela łuk tęczowy wraz z belką, na której umieszczono krucyfiks. Ściany wnętrza kościoła pokrywa polichromia i malarstwo ścienne, nawiązujące stylistycznie do malarstwa iluzjonistycznego późnego baroku. Wystrój wnętrza tworzy zespół późnobarokowych (2 poł. XVIII w.) ołtarzy oraz ambona.

Dzwonnica wybudowana częściowo w ciągu ogrodzenia. Architektoniczna, o wysokiej masywnej bryle. Dzwonnica ustawiona jest na wysokich postumentach i składa się z dwóch części - do typowej dzwonnicy parawanowej, trójprzęsłowej, z uskokowym szczytem dostawiono od południa, poprzeczne wysokie i wąskie przęsło, w którego podniebiu zawieszono dzwon. Murowana z cegły, tynkowana dzwonnica dekorowana jest profilowanymi gzymsami.

Ogrodzenie kościoła w formie niskiego muru wybudowanego z cegły i kamienia; ma owalny obrys. Przekryte zostało pulpitowym daszkiem z dachówki. W północno-zachodniej części ogrodzenia zlokalizowano bramę główną, na wschód od której wybudowano dzwonnicę. W ogrodzeniu są jeszcze dwie bramki od zachodu i od południa Brama i bramki flankowane są masywnymi filarami. We wsch. ciągu ogrodzenia wybudowano niewielką murowaną kostnicę. W ciągu ogrodzenia znajdują się także trzy wnękowe kapliczki, a od jego wewnętrznej strony umieszczono szereg nisz zamkniętych łukiem segmentowym.

Obiekt dostępny dla zwiedzających, możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Bartosz Podubny, OT NID w Rzeszowie, 23.09.2014 r.