Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cerkiew greckokatolicka, ob. kościół rzymskokatolicki pw. św.św. Piotra i Pawła - Zabytek.pl

cerkiew greckokatolicka, ob. kościół rzymskokatolicki pw. św.św. Piotra i Pawła


cerkiew 1837 r. Tyrawa Solna

Adres
Tyrawa Solna, 21

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. sanocki, gm. Sanok

Cerkiew jest reprezentatywnym przykładem zjawiska określanego terminem latynizacja, powszechnego w budownictwie cerkiewnym zwłaszcza od końca XVIII w.

W architekturze cerkiewnej przejawiało się to m. in. w kształtowaniu brył cerkwi na wzór świątyń Kościoła Łacińskiego. W przypadku świątyni tyrawskiej tendencję tę można zaobserwować m. in. w takiej samej wysokości ścian poszczególnych członów cerkwi, pokryciu ich dachami dwuspadowymi, występowaniu dwóch zakrystii ujmujących prezbiterium czy dostawieniem wieży do elewacji zach.

Historia

Pierwsza znana informacja świadcząca o istnieniu w Tyrawie parafii prawosławnej pochodzi z 1523 r., a wzmiankę o tutejszej cerkwi zanotowano w 1679 r. Obecnie istniejąca świątynia wzniesiona została w 1837 r. z fundacji kapłana tyrawskiego Mejnickiego przez cieśli: Wasyla Bułkstrimiła (?), Gabriela Mlachowskiego i Andrzeja Dudę. Informacje te zostały wyryte na portalu wejściowym do babińca. Poświęcenia dokonano w 1843 r. W 1898 r. wykonano prawdopodobnie zadaszenie głównego wejścia do cerkwi od zach. w formie portyku kolumnowego. (data 1898 r. znajduje się na tympanonie tego portyku). W 1927 r. dokonano remontu świątyni. Dach pokryto blachą, a we wnętrzu odnowiono wyposażenie (m. in. ikonostas) i wykonano polichromię. Prace malarskie wykonał znany malarz sanocki Władysław Lisowski. Od 1946 do dnia dzisiejszego obiekt użytkowany jest przez kościół rzym.-kat. Remontowany był w latach 70. XX w. (m. in. wymieniono kamienną posadzkę na betonową kostkę). Ostatnie większe prace przy obiekcie objęły jego otoczenie (wykonano m. in. parking, ścieżkę z kostki betonowej).

Opis

Zabytek położony jest w południowo-wschodniej części wsi. Teren cerkiewny z niewielkim spadkiem w kierunku wsch. wyznaczony jest metalowym ogrodzeniem. Cerkiew jest orientowana. Świątynia jest budowlą drewnianą o konstrukcji zrębowej, posadowioną na kamiennej podmurówce, z wieżą konstrukcji słupowej. Jest to cerkiew trójdzielna, o układzie prezbiterium-nawa-babiniec z przedsionkiem w przyziemiu wieży poprzedzającej babiniec. Poszczególne człony obiektu rozplanowane zostały na rzutach zbliżonych do kwadratu. Nawa jest członem najszerszym, prezbiterium i babiniec są nieco węższe, a wieża z przedsionkiem w przyziemiu najwęższa. Prezbiterium jest zamknięte trójbocznie. Do jego boków dostawione są od północy i południa dwie niemal kwadratowe zakrystie. Ściany trzech głównych członów budowli mają tę samą wysokość, przylegające do prezbiterium zakrystie są znacznie niższe. Najwyższym elementem świątyni jest dwukondygnacyjna wieża. Jej kondygnacje wydzielone zostały gzymsem założonym na wysokości gzymsu koronującego ścian cerkwi. Do wieży (przed drzwiami od zachodu) dostawiony został portyk dwukolumnowy. Dachy poszczególnych członów cerkwi mają zróżnicowaną wysokość - najwyższy jest dach nad nawą, dachy nad prezbiterium i babińcem są nieco niższe. Dachy nad nawą, babińcem, zakrystią i portykiem są dwuspadowe, nad prezbiterium pięciopołaciowy, na wieży namiotowy. Dach nad nawą wieńczy duża, sześcioboczna wieżyczka na sygnaturkę o cebulastym hełmie z latarnią. Dach na wieży zwieńczony analogicznym hełmem. W kalenicy dachu prezbiterium mała makowica. Wszystkie ściany oszalowane zostały deskami w pionie z listwowaniem, dachy oraz wieżyczki i hełmy pokryte są blachą. Okna prostokątne, zamknięte są łukiem odcinkowym, w sanktuarium okulus, otwory drzwiowe prostokątne. Wewnątrz przejście z babińca do nawy otwarte jest na całej szerokości i wysokości babińca. We wszystkich pomieszczeniach założone zostały stropy płaskie. Przy zachodniej ścianie babińca znajduje się nadwieszony chór śpiewaczy. Ściany oraz strop dekorowane są polichromią figuralno-ornamentalną. We wnętrzu zachowane bogate wyposażenie z czasu budowy cerkwi, m.in. ikonostas, ołtarz za ikonostasem, ołtarze boczne, ambona.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz, możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym

Oprac. Ryszard Kwolek, OT NID w Rzeszowie, 16.10.2014 r.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Andrzej Kwasik.

Rodzaj: cerkiew

Styl architektoniczny: klasycystyczny

Materiał budowy:  drewniane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_BK.22273, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_BK.425479