Był też najważniejszym miejscem skupiającym życie codzienne społeczności żydowskiej. Wzniesiony w pobliżu Wielkiej Synagogi służył wiernym do religijnego studiowania Prawa i odprawiania modłów pełniąc zarazem funkcję bóżnicy.

Historia

Dom talmudyczny wzniesiony został w latach 1772-1798 w żydowskiej dzielnicy Tykocina Kaczorowie (po raz pierwszy został zaznaczony na mapie Tykocina z 1798 r.). Pełnił rolę tzw. domu nauki (betha-midrasz), gdzie studiowano święte księgi i modlono się. Z tego względu budynek nazywany był też Małą Synagogą. Podczas II wojny światowej dom talmudyczny został zniszczony. Po wojnie spalone mury budowli zostały rozebrane. W latach 70. XX w. rozpoczęto odbudowę budynku dla potrzeb muzealnych. Odtworzono bryłę i wystrój elewacji, wykonano podpiwniczenie, którego pierwotny budynek nie posiadał. Od 1977 r. budynek jest siedzibą Muzeum Kultury Żydowskiej z bogatymi zbiorami judaiców. Gruntownie wyremontowany na pocz. XXI w.

Opis

Dom talmudyczny usytuowany jest w zach. części miasta i w zach. pierzei ul. Koziej, w pobliżu Wielkiej Synagogi. Fasadą skierowany na wschód. Późnobarokowy. Murowany z cegły, tynkowany.

Budynek założony na rzucie prostokąta. Prostopadłościenna, jednokondygnacyjna bryła nakryta jest dachem łamanym z naczółkami i z lukarnami w dolnej partii dachu. Elewacje na wyodrębnionym cokole, rozczłonkowane pilastrami, z wyokrąglonymi narożnikami, zwieńczone są wydatnym, profilowanym gzymsem koronującym. Wielokwaterowe okna umieszczone w otworach zamkniętych odcinkowo. Elewacja szczytowa frontowa trójosiowa, z wejściem pośrodku. Elewacje boczne czteroosiowe, od pn.-otwór wejściowy. Układ wnętrz dostosowany do nowej muzealnej funkcji, z centralnie umieszczonym korytarzem wiodącym do dużej sali w zach. części budynku.

Zabytek dostępny.

Oprac. Joanna Kotyńska-Stetkiewicz, OT NID Białystok, 13-11-2014 r.