Historia

Kościół w Turowie (do 1945 r. Thauer) po raz pierwszy wzmiankowany był w 1265 r., jako kościół pw. Św. Krzyża z plebanem Janem. W dokumencie z 1395 r. określony został jako parafialny p.w. św. Michała Archanioła. Samodzielną parafią Turów pozostawał do k. XVIII w. W 2. poł. XVI w. kościół przejęty został przez protestantów. Katolikom zwrócony w 1654 r. Do czasu sekularyzacji dóbr klasztornych, przeprowadzonej w 1810 r., Turów pozostawał własnością komandorii joannitów we Wrocławiu. Parafia pw. Narodzenia NMP erygowana została w roku 1971 r.

Wśród naukowców nie ma zgodności w sprawie datowania obiektu. Wg H. Lutscha obecny kościół nie mógł powstać przed wiekiem XVI. K. Degen datuje budowę kościoła na czas ok. 1500 r., natomiast wg autorów Katalogu zabytków oraz Zabytków sztuki w Polsce. Śląsk, kościół wzniesiony został w 2. poł. XIII w.

Ok. 1611 r. przesklepione zostało prezbiterium. W tym czasie również wzmocniono przypory i nadbudowano wieżę oraz wykonano klińcowe obramienia otworów okiennych. W roku 1701 do nawy, od południa, dobudowano prostokątną kruchtę, która w 1965 roku zamieniona została na kaplicę. Przed rokiem 1736 do północnej elewacji nawy dostawiona została kostnica. W wieku XVIII kościół otrzymał barokowe wyposażenie. Mur wokół cmentarza, w dużej części od podstaw, odbudowany został w 1735 r.

Opis

Kościół położony jest we wschodnim krańcu miejscowości, na wyniesieniu, otoczony owalnym cmentarzem grzebalnym ogrodzonym kamiennym murem wzmocnionym licznymi szerokimi przyporami. Orientowany.

Kościół wzniesiony został z kamienia łamanego i polnego. Ostatnią kondygnację wieży wymurowano z cegły. Jest budowlą jednonawową z wyodrębnionym węższym, prostokątnym prezbiterium i dostawioną od zachodu, na osi wieżą. Bryła oszkarpowana została masywnymi przyporami. Po północnej stronie prezbiterium znajduje się zakrystia. Do nawy od północy i południa przylegają prostokątne aneksy - południowy pełniący pierwotnie funkcję kruchty, ob. kaplicy; północny wzniesiony jako kostnica. Dwuprzęsłowe prezbiterium przykryte zostało spłaszczoną kolebką z lunetami, nawa natomiast silnie spłaszczonym pozornym sklepieniem z niewielkimi lunetami. Kruchtę w przyziemiu wieży przykryto sklepieniem krzyżowym z wyciągniętymi szwami. Zakrystia sklepiona została ostrołuczną kolebką.

Dostawiona na osi, od zachodu wysoka wieża, zwieńczona niewysokim krenelażem, przykryta jest ostrosłupowym ceglanym, tynkowanym hełmem zwieńczonym chorągiewką na kuli, z datą „1611”. W zachodniej elewacji wieży, na osi, znajduje się otwór drzwiowy zamknięty łukiem odcinkowym o gładkich, tynkowanych ościeżach.

Ostrołuczne otwory okienne nawy i prezbiterium obwiedziono klińcowymi opaskami.

Kościół posiada późnobarokowe wyposażenie. W ołtarzu głównym umieszczona została gotycka rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem, w pd. ołtarzu bocznym Pieta z k. XV w. Balustrada empory organowej ozdobiona została malowidłami ze scenami biblijnymi, wykonanymi w 1730 r. przez malarza P.J. Hübnera.

Owalny cmentarz wokół kościoła otoczony jest murem wzniesionym z kamienia łamanego, tynkowanym, wzmocniony licznymi szerokimi szkarpami; w murze pojedyncze otwory strzelnicze.

Zabytek dostępny.

Oprac. Maria Czyszczoń, 02.10.2014 r.