Historia

Tubądzin jest miejscowością wymienianą w źródłach od XIV w., stanowił własność prywatną; mi. Krzyżanowskich i Węźyków. Wiadomo, iż w końcu XVII w. istniał dwór drewniany. 

Obecny dwór zbudowano w 1796 r. na zlecenie ówczesnego właściciela okolicznych dóbr, Macieja Zbijewskiego. 

W 1881 r. przeszedł na własność rodziny Walewskich. Kazimierz Walewski (ostatni z Walewskich właściciel Tubądzina) zebrał i umieścił w nim wiele cennych dokumentów rodzinnych, kolekcję portretów Walewskich, oraz bogatą bibliotekę. W czasie II wojny światowej część zbiorów zaginęła, a sam dwór uległ zniszczeniu. Generalny remont trwał od 1973 do 1984 r. Obiekt stał się wówczas  siedzibą filii Muzeum Okręgowego w Sieradzu- mieści się w nim Muzeum Wnętrz Dworskich. Poza zwiedzaniem muzeum i odpoczynkiem w parku, zwiedzający mają możliwość uczestnictwa w  kameralnych koncertach i innych imprezach. Dwór otacza ponad trzyhektarowy park założony na przełomie XVIII i XIX w., na terenie którego podziwiać można liczne okazy starodrzewia. W jego wschodniej części stoi oficyna dworska, zrekonstruowana po wojnie. 

Opis

Dwór umiejscowiony jest we wschodniej części wsi. Otoczony jest parkiem, cały zespół jest ogrodzony. Prowadzi do niego zabytkowa aleja lipowa, a główny wjazd znajduje się w zachodniej części założenia.

Obiekt wzniesiono na rzucie prostokąta. Prostopadłościenną bryłę o wysokości dwóch kondygnacji wieńczy czterospadowy łamany dach. Jest częściowo podpiwniczony. Fundamenty wykonano z kamieni łączonych z cegłą przy pomocy zaprawy wapiennej. Mury wzniesiono z cegły, obustronnie otynkowano. Więźba dachowa jest drewniana, jętkowa. Elewacje posadowione są na lekko wystającym cokole. W partii parteru zdobi je boniowanie, powyżej znajduje się gzyms dzielący kondygnacje, zaś mury piętra zostały otynkowane na gładko. Narożniki budynku zaakcentowano pilastrami. Całość wieńczą wydatne gzymsy okapowe wsparte na  kroksztynach. 

Rolę fasady pełni elewacja południowa. Jej centralną partię stanowi kolumnowy ganek. Kolumny w formie toskańskiej podtrzymują balkon na piętrze. Balustradę balkonu wykonano z żelaza. Wejście do dworu prowadzi przez ganek- otwór drzwiowy ujęty jest parą pilastrów. W elewacji tej znajdują się po cztery prostokątne otwory okienne na piętrze i na parterze. Okna parteru są nieco mniejsze. Środkową oś piętra, mieszczącą drzwi balkonowe podkreśla para pilastrów. 

Elewacja wschodnia posiada jeden otwór wejściowy, ozdobiony portalem. Dwa otwory okienne znajdują się na piętrze. Elewacja ogrodowa- północna nie posiada otworów drzwiowych. Na parterze umiejscowiono trzy otwory okienne, na piętrze jest ich pięć. Analogicznie, jak w fasadzie, oś środkowa wyodrębniona parą pilastrów jest nieco szersza od pozostałych. Elewacja zachodnia jest trójosiowa, jednak rozmieszczenie okien w tym przypadku nie jest symetryczne. 

Dwór kilkakrotnie podlegał remontom, w czasie których jego wnętrza przekształcano. Zachował się jednak dwutraktowy układ pomieszczeń oraz usytuowanie większych izb w narożach budynku a mniejszych na jego osi. Po wejściu do obiektu zwiedzający trafia do sieni, w której znajduje się klatka schodowa prowadząca na piętro, oraz drzwi do sal wystawowych. 

Wnętrza dworu stanowią przykład wystroju typowego dworu polskiego w XIX w. Znajdują się tu bogato wyposażone pomieszczenia takie, jak salon, jadalnia, gabinet i biblioteka. Eksponaty pochodzą z różnych dworów regionu sieradzkiego, a także z częściowo zachowanych zbiorów rodziny Walewskich, po których pozostał cenny zbiór portretów. Uwagę zwiedzających przykuwają także  schody z pięknie zdobioną poręczą oraz kominek w salonie na piętrze. 

Zespół pałacowy jest udostępniony dla zwiedzających cały rok, wnętrza można oglądać w godzinach pracy muzeum lub w czasie imprez.

Oprac. Anna Michalska NID OT w Łodzi, 19.06.2017 r.