Prezentuje wartości historyczne oraz stanowi istotny element krajobrazu miasta Trzemeszna.

Historia

Wodociągowa wieża ciśnień w Trzemesznie jest jednym z ważniejszych elementów systemu urządzeń wodociągu miejskiego zrealizowanego w latach 1904-08. Decyzja o inwestycji podjęta została przez zarząd miasta Trzemeszna. Pierwsza linia wodociągowa o długości ponad sześciu kilometrów uruchomiona została w 1904 roku. W sierpniu 1905 r. opracowany został projekt wieży i przepompowni przez firmę H. Schevena z Düsseldorfu, która była wykonawcą wielu wież wodnych, systemów kanalizacji i wodociągów. Budowę rozpoczęto w 1906 r. wykonując żelbetowe fundamenty i kolejne kondygnacje. W wieży został zainstalowany stalowy zbiornik wodny Barkhausen o pojemności 150 m3. Wieża uruchomiona w 1908 r., gruntowny remont przeszła w 1994 r. Firma „Kominbud” za przeprowadzone prace otrzymała nagrodę „Budowa Roku” przyznaną przez Ministerstwo Budownictwa. Budynek nadal pełni swoją pierwotną funkcję.

Opis

Wodociągowa wieża ciśnień znajduje się w południowo - zachodniej części miasta przy ul. Orchowskiej. Zachowała plan, bryłę, konstrukcję i materiał z czasów budowy. Wysoka na 40 metrów wieża składa się z masywnego stożkowego, zwężającego się ku górze trzonu i cylindrycznej żelbetowej głowicy przykrytej kopułą z iglicą. Wieża zbudowana z żelbetonu, oblicowana pełną cegłą wyróżnia się detalami wykonanymi z cegły, które częściowo zostały otynkowane. Kopuła z czterema lukarnami, zwieńczona przeszkloną latarnią, pokryta została blachą miedzianą. Stożkowy trzon wieży wzniesiony został w partii cokołu i parteru na planie ośmioboku, powyżej przechodzącego w okrąg. W nadwieszonym na nim głowicy, znacznie większej od trzonu znajduje się stalowy zbiornik systemu Barkhausen. Architektura wieży z bogatymi dekoracjami charakterystycznymi dla architektury przemysłowej z przełomu XIX i XX wieku. Elewacja frontowa trzonu wieży, zaakcentowana została wyodrębnionym w bryle wejściem z ozdobnym portalem i balkonem na poziomie drugiej kondygnacji. Portal zwieńczony ostrym łukiem z wydatnym gzymsem i obramieniem w formie pilastrów, ozdobiony został dekoracją sztukatorską w formie wici roślinnej z centralnie umieszczonym herbem miasta. Balkon znajdujący sie nad wejściem oparty na kamiennych wspornikach z gzymsem i parapetem z kulami wykończony jest ażurową ceglaną balustradą. Detal balustrady znajduje kontynuację w szerokiej opasce przechodzącej na ścianę w formie fryzu arkadowego. Ściany na poziomie cokołu i parteru boniowane przedzielone zostały szerokim profilowanym gzymsem. Boniowanie od pierwszej kondygnacji oddziela kostkowy gzyms w formie okapu przykrytego dachówką. Na parterze cztery wnęki zamknięte łukiem odcinkowym z dwoma prostokątnymi oknami. Kolejne kondygnacje rozdzielają okna w profilowanych opaskach i gzymsy. Okna na pierwszym piętrze powtarzają układ otworów okiennych z parteru i z cokołu. W części podzbiornikowej widoczne pasy przechodzą wyżej na głowicę w formie pilastrów, pomiędzy którymi znajdują się podwójne otwory okienne w profilowanych opaskach. Wnętrze wieży zachowało pierwotny układ. W przyziemiu wieży znajdujące się drewniane jednobiegowe schody prowadzą na poziom czwartej kondygnacji. Dalej na pomosty robocze przy zbiorniku stalowe drabiny a do latarni znajdującej się w kopule wieży drabina przechodząca przez zbiornik.

Wodociągowa wieża wodna w Trzemesznie dostępna z zewnątrz.

Oprac. Radomiła Banach, OT NID w Poznaniu, 23-11-2017 r.