Historia

Miasto Trzebiatów lokowane było w 1277 r. przez księcia pomorskiego Barnima I na prawie lubeckim. Wkrótce potem wytyczono siatkę przecinających się pod kątem prostym ulic z kwadratowym rynkiem pośrodku oraz rozmierzono działki siedliskowe. Również parcela przy Rynku, oznaczona obecnie numerem 13 wytyczona została w średniowieczu. Pierwsza murowana kamienica powstać tu mogła w XV w., jednak bez przeprowadzenia badań architektonicznych trudno obecnie o potwierdzenie tak dawnej metryki istniejącego dziś obiektu. Na podstawie archiwalnych fotografii stwierdzić można, że kamienica wzniesiona, lub gruntownie przebudowana została w formach barokowych 1720 r. Zakotwione w murze żelazne cyfry tworzące tę datę widoczne były w fasadzie nad oknami pierwszego piętra. Wyżej, w szczycie umieszczono inicjały DWB. Na podstawie analogii przypuszczać można, że szczyt ten zdobiły woluty, a okna ujęte były tynkowymi opaskami. Przypuszczalnie w 3. ćwierci XIX w. usunięto woluty i pozostałe elementy barokowego wystroju. Na elewacje nałożono płaskie boniowanie, a okna ujęto w architektoniczne obramienia, każdą z dwóch par otworów wieńcząc wspólnym gzymsem. Na fotografii z końca XIX w. widać, że w prawej, północno-zachodniej części kamienicy istniał sklep z drzwiami i oknem wystawowym. Tuż obok drzwi sklepu znajdowało się wejście do kamienicy, a obok niego okno. W 1. ćwierci XX w. parter budynku przebudowano - na zdjęciu z 1925 r. widoczne jest drugie okno wystawowe, a drzwi prowadzące do wnętrza kamienicy znajdują się na obecnym miejscu, tj. na pierwszej osi od południowego zachodu. Z kamienicą frontową łączyła się oficyna po prawej stronie podwórza. Wnętrze miało układ dwu- i półtraktowy, z lokalem sklepowym od frontu, poprzecznym korytarzem i drewnianą, zabiegową klatką schodową przy lewej (południowo-zachodniej) ścianie sąsiedzkiej. Ściany działowe wykonane były w konstrukcji ryglowej, a częściowo z cegły, stropy nad parterem i I piętrem były drewniane, ryglowy szczyt elewacji tylnej miał wypełnienie o grubości ½ cegły. W latach 60. XX w. na parterze kamienicy mieścił się sklep włókienniczy. W 1971 r. budynek był w złym stanie technicznym. Ściana szczytowa od strony rynku wychylona była na zewnątrz, ściana szczytowa od podwórza była silnie zawilgocona, podobnie jak stropy i ściany działowe. W jeszcze gorszym stanie była oficyna. Gruntowny remont kamienicy nr 13 oraz dwóch sąsiednich nr 12 i 14 przeprowadzono w latach 1975-1979. Rozebrano wówczas oficynę, wymieniono stropy i ściany działowe całkowicie przebudowując wnętrze. Połączono je funkcjonalnie w jeden układ przestrzenny z dwiema sąsiednimi kamienicami, umieszczając w kamienicy nr 13 jedną wspólną klatkę schodową. Wykonano podpiwniczenie pod tylną częścią budynku. Na parterze zlikwidowano witrynę sklepową. Odnowiono elewacje, likwidując przy tym osiemnastowieczny napis na fasadzie. Po remoncie pomieszczenia parteru przeznaczono na kwiaciarnię.

Opis

Kamienica nr 13 położona jest w północno-zachodniej pierzei Rynku w Trzebiatowie. Fasada budynku wychodzi w kierunku południowo-wschodnim. Z tyłu za kamienicą znajduje się podwórze wspólne dla trzech, obecnie połączonych posesji nr 12, 13 i 14. Kamienica, od lat 70. XX w. pozbawiona oficyny założona jest na rzucie zbliżonym do prostokąta o krótszych bokach od strony Rynku i podwórza. Szczytowa, jednopiętrowa, podpiwniczona, nakryta jest dachem dwuspadowym. Murowana z cegły, otynkowana, pokryta jest dachówką-karpiówką. W piwnicy zachowały się sklepienia kolebkowe, a nad korytarzem - strop ceramiczny na belkach stalowych. Nowsza, tylna część piwnic oraz 1. piętro nakryte są nowymi stropami ceramicznymi z lat 70. XX w. Frontowa elewacja kamienicy jest czteroosiowa, z wejściem usytuowanym na pierwszej osi od lewej (południowo-zachodniej) strony, podzielona gzymsami na wysokości parapetów okien I piętra i u nasady szczytu. Szczyt o falistych, dwukrotnie załamanych krawędziach, powtarzających kształt nie istniejących dziś wolut zwieńczony jest niewielkim, półkolistym naczółkiem. Lico elewacji pokrywa płaskie, linearne boniowanie. Okna I piętra ujęte zostały w obramienia złożone z lizen i architrawu sięgającego do gzymsu wieńczącego. Podziały szczytu ograniczone są do dwóch niewielkich okien obramionych tynkowymi opaskami i owalnej blendy nad nimi. W elewacji tylnej rozmieszczono na piętrze trzy okna o osiach niezgodnych z otworami parteru. Ryglowy szczyt wieńczący elewację ma identyczną formę jak szczyty dwóch sąsiednich kamienic. Wnętrze kamienicy ma obecnie odmienny układ pomieszczeń od pierwotnego. Dwu- i półtraktowe, z dwubiegową współczesną klatką schodową mieści we frontowym trakcie niewielki lokal sklepowy, a w środkowej części łączy się z sąsiednimi kamienicami.

Obiekt dostępny z zewnątrz. Wnętrze oprócz piwnic pozbawione wartości zabytkowych, dostępne za zgoda lokatorów i użytkowników.

Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 12.05.2015 r.