Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

dom - Zabytek.pl

Adres
Trzebiatów, Rynek 31

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. gryficki, gm. Trzebiatów - miasto

Jedna z nielicznych na Pomorzu Zachodnim, stosunkowo dobrze zachowanych gotyckich kamienic szczytowych, tworzy wraz z innymi kamienicami pierzeję rynku w Trzebiatowie.

Historia

Miasto Trzebiatów lokowane było w 1277 r. przez księcia pomorskiego Barnima I na prawie lubeckim. Wkrótce potem wytyczono siatkę przecinających się pod kątem prostym ulic z kwadratowym rynkiem pośrodku oraz rozmierzono działki siedliskowe. Również parcela przy Rynku, oznaczona obecnie numerem 31 wytyczona została w średniowieczu. Zachowana do dziś późnogotycka kamienica powstała prawdopodobnie w końcu XV w. Z tego czasu pochodzą mury obwodowe piwnic, ściany sąsiedzkie i ściana frontowa od wysokości I piętra wzwyż. Ówczesna kamienica miała wysoki parter i zapewne dwie kondygnacje strychowe o funkcji magazynowej. Jak wykazały badania przeprowadzone w 1973 r. nad oknem wystawowym parteru zachowały się zamurowane ostrołuki, z których jeden zamykał usytuowane pośrodku wejście główne, drugi stanowił zamknięcie jednego z okien. Otwory te sięgały znacznie powyżej obecnego stropu parteru, należy więc przyjąć, że pierwotnie parter był wyższy niż obecnie i mieścił wysoką, obszerną sień, dostępną przez główne wejście usytuowane na osi elewacji. W sieni tej znajdowała się zapewne drewniana antresola oraz - być może - wydzielony drewnianymi ściankami kantor. W końcu XVI lub na pocz. XVII w. powstać mogły wyraźnie już renesansowe zwieńczenia szczytu, lub nawet cała jego górna część. Na okres nowożytny, być może po wielkim pożarze miasta w 1681 r. przypada przebudowa wnętrza - obniżenie stropu parteru, podział wielkiej sieni oraz adaptacja pietra do funkcji mieszkalnej. W tym też czasie powstała oficyna po lewej stronie podwórza. Wzniesiona w konstrukcji ryglowej wypełnionej cegłą, była budynkiem piętrowym, o dwuspadowym dachu krytym dachówką-karpiówką. W 2. poł. XIX w. wykonano nowe opaski okien piętra oraz wymieniono stolarkę okienną. W końcu XIX, lub na pocz. XX w. adaptowano parter kamienicy na lokal sklepowy. Powstała wówczas duża witryna z wejściem do sklepu, nad którą w parapecie okien I piętra umieszczono szyld ciągnący się przez całą szerokość fasady. Jak wynika z inwentaryzacji wykonanej w 1957 r., niemal cały parter kamienicy zajmował sklep. Po jego prawej stronie znajdował się wąski poprzeczny korytarz ze schodami prowadzącymi na piętro, którego pomieszczenia tworzyły układ trzytraktowy z szerokimi, mieszczącymi po dwa pokoje traktami od frontu i podwórza oraz wąskim traktem środkowym, w którym położona m.in. klatka schodowa. Stan techniczny kamienicy wraz z oficyną określano wówczas jako dobry. Pomieszczenia zarówno piwnic, jak i kondygnacji nadziemnych nakryte stropami drewnianymi. W złym stanie były stropy nad piętrem i poddaszem. W 1961 r. wykonano remont fasady. Uzupełniono wówczas, lub całkowicie wymieniono tynki, zlikwidowano stare obramienia okien i gzymsy w nadprożach, usunięto szyld sklepowy, a elementy artykulacji gotyckiego szczytu podkreślono malując na nich na olejno wątek ceglany (w podobny sposób wydobyto obramienia okien). Remont nie objął wnętrza kamienicy, które w 1964 r. określano jako zaniedbane (na parterze mieścił się wtedy sklep spożywczy). W końcu lat 60. wysiedlono mieszkańców i przystąpiono do kapitalnego remontu kamienicy. W 1969 r. była ona pozbawiona dachu, a ściana frontowa i szczyt utrzymywały się w pionie tylko dzięki podparciu drewnianymi stemplami. Dopiero jednak w 1973 r. - po uprzednich badaniach architektonicznych - wykonano projekt kapitalnego remontu i rewaloryzacji obiektu. Planowane prace remontowe zrealizowano w latach 1974-1975, nieco później - zgodnie z zaleceniami konserwatorskimi datowanymi na 1976 r. - odrestaurowano frontowy szczyt. W trakcie prac rozebrano oficynę oraz całkowicie przebudowano wnętrze kamienicy frontowej - wymieniono w niej stropy drewniane na masywne, zbudowano nowe ściany działowe zmieniając układ pomieszczeń, wykonano nową więźbę dachową, instalacje i stolarkę okien i drzwi. Wnętrze kamienicy połączono z sąsiednim budynkiem nr 30, w którym znalazła się nowa, wspólna klatka schodowa. W lokalu na parterze znalazł się sklep „Świat Dziecka”. Obecnie mieści się tam sklep z odzieżą „Irena”.

Opis

Kamienica nr 31 położona jest w południowo-wschodniej pierzei Rynku w Trzebiatowie. Fasada budynku wychodzi w kierunku północno-zachodnim. Z tyłu za kamienicą znajduje się podwórze wspólne dla całego kwartału zabudowy. Kamienica, od lat 70. XX w. pozbawiona oficyny, założona na rzucie zbliżonym do prostokąta o krótszych bokach od strony Rynku i podwórza, szczytowa, jednopiętrowa, częściowo podpiwniczona (pod częścią frontową), nakryta jest dachem dwuspadowym. Murowana z cegły, otynkowana, pokryta jest dachówką-karpiówką. Zarówno piwnice, jak i wnętrza pozostałych kondygnacji nakryte są stropami ceramicznymi na podciągach stalowych z lat 70. XX w. Frontowa, elewacja kamienicy, w kondygnacji przyziemia z dużą witryną sklepową i wejściem usytuowanym w pierwszej osi od zachodu, na I piętrze czteroosiowa, z oknami ujętymi w proste opaski tynkowe, zwieńczona jest bogato rozczłonkowanym późnogotyckim szczytem, którego artykulację tworzą plastyczne, uskokowo profilowane lizeny oraz rozmieszczone pomiędzy nimi półkoliście zamknięte blendy usytuowane na osiach otworów okiennych piętra. Dwa wtórnie przebite, zamknięte łukiem odcinkowym okna poddasza rozmieszczone są po obu stronach środkowej lizeny, którą wieńczy mały półkolisty szczyt z kulistą sterczynką. Pozostałe lizeny zwieńczone są sterczynami złożonymi z postumentu i kuli. Ogzymsowana krawędź szczytu wygina się esowato pomiędzy lizenami. Tylna elewacja kamienicy ukształtowana podczas ostatniego remontu, czteroosiowa, o otworach ujętych prostymi tynkowymi opaskami. Na pierwszej osi od zachodu - tylne wejście do budynku, w szczycie dwa niewielkie okna. Wnętrze całkowicie przebudowane w latach 70. XX w., na parterze i piętrze trzytraktowe, z wąskim traktem środkowym i szerszymi traktami od frontu i podwórza. Na parterze wąski korytarz przy zachodniej ścianie sąsiedzkiej, której przebito przejście do położonej obok kamienicy nr 30. W kamienicy tej mieści się wspólna dla obu posesji klatka schodowa.

Obiekt dostępny z zewnątrz. Wnętrze oprócz piwnic pozbawione wartości zabytkowych, dostępne za zgodą lokatorów i użytkowników.

Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 29.05.2015 r.

Rodzaj: kamienica

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.113310, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_BK.395463