przy ul. Podmurnej. Znane są również podobne realizacje gdańskie, w tym spichlerz zaprojektowany przez Abrahama van den Blocke z 1621 roku. Spichlerz znajduje się w obszarze wpisanym na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO oraz w obszarze  pomnika historii: „Toruń- Stare i Nowe Miasto”.   

Historia

Budynek obecnego spichlerza wybudowany na reliktach trzech średniowiecznych budynków ustawionych szczytowo względem ulicy Rabiańskiej. Zapewne budynki te pełniły funkcję magazynową i posiadały formę zbliżoną do zachowanych w sąsiedztwie spichlerzy przy Rabiańskiej 19 i 21. Obecny budynek został wzniesiony w jednym etapie budowlanym mającym miejsce w 1. ćwierci XVIII wieku. Być może wcześniejsze budynki zostały uszkodzone podczas oblężenia szwedzkiego w 1703 roku. W okresie budowy działka należała do Jana Salomona Rosstenchera zmarłego w roku 1733. Spichlerz powstał jako obiekt o pięciu jednoprzestrzennych kondygnacjach naziemnych korpusu i trzech użytkowego poddasza. Kondygnacje utworzone drewnianą konstrukcją złożoną z masywnych słupów dźwigających belki stropu. Spichlerz od chwili budowy uległ niewielkim przekształceniom. Prawdopodobnie jeszcze w XVIII wieku naroże południowo-zachodnie wsparto masywną przyporą likwidując jeden otwór okienny parteru. Wymusiła to niestabilność podłoża powodująca, tak samo jak w przypadku znajdującej się nieopodal Krzywej Wieży, nierównomierne osiadanie obiektu. W przyziemiu elewacji zachodniej wprowadzono dodatkowy otwór drzwiowy komunikujący piwnicę z poziomem ulicy. W 2. połowie XIX lub na początku XX wieku wschodnią partię spichlerza zaadaptowano na cele mieszkaniowe, wprowadzając dwutraktowy podział tej części budynku z wydzielonym korytarzem w przyziemiu. Z tego czasu pochodzi otwór drzwiowy na pierwszej od wschodu osi elewacji północnej i sąsiadujące z nim otwory okienne parteru i piętra. Zewnętrzne lico ścian otynkowano. W latach 50. XX wieku elewacje spichlerza poddano konserwacji przywracając ich oryginalne opracowanie. Obecnie w obiekcie trwają prace adaptacyjne.    

Opis

Spichlerz zlokalizowany jest w południowo-zachodniej części Starego Miasta. Zajmuje zachodni kraniec, sąsiadującego od południa z linią murów miejskich,  bloku zabudowy zawartego pomiędzy ulicami: Rabiańską, Św. Ducha, Pod Krzywą Wieżą i Piekary. Budynek na rzucie wydłużonego trapezu, ustawiony kalenicowo w stosunku do ulicy Rabiańskiej. Przylegający od zachodu do budynków sąsiednich. Parter jednoprzestrzenny z systemem drewnianych słupów dźwigających belkowy strop na podciągach. Po stronie wschodniej częściowo zachowany układem z okresu adaptacji na pomieszczenia mieszkalne. Bryła obiektu zwarta. Budynek podpiwniczony, z pięcioma kondygnacjami korpusu i trzema poddasza, nakryty dachem dwuspadowym. Elewacje o jednolitej artykulacji pasami otworów okiennych, ujęte w narożach tynkowym boniowanie. Otwory okienne zamknięte łukami koszowymi, obwiedzione szerokimi tynkowymi opaskami z pozornym klińcem i parapetem. Elewacja zachodnia pięcioosiowa z trójkątnym szczytem o niewielkich krzywolinijnych spływach, zwieńczonym naczółkiem. Krawędź szczytu zaakcentowana tynkową opaską. W polu szczytu trzy kondygnacje otworów okiennych. Na drugiej od północy osi parteru szeroki otwór drzwiowy zamknięty odcinkowo, mieszczący dwuskrzydłowe wrota. Obok, po stronie południowej, otwór drzwiowy o analogicznym łuku prowadzący do piwnic. Otwory obwiedzione prostymi tynkowymi opaskami. Elewacje boczne ośmioosiowe, pięciokondygnacyjne, zwieńczone tynkowanym gzymsem koronującym. W przyziemiu elewacji północnej na pierwszej, czwartej i ósmej osi od wschodu otwory drzwiowe zamknięte łukami koszowymi, obwiedzione tynkowymi opaskami. Na pozostałych osiach otwory okienne.

Dostęp do zabytku ograniczony. W budynku trwają prace adaptacyjne - obiekt dostępny z zewnątrz.

Oprac. Piotr Dąbrowski, 14.12.2014 r.

Bibliografia

• Milanowski K., Zabytkowy spichrz przy ul. Rabiańskiej 23 w Toruniu. Badania Architektoniczne, Toruń 2009, maszynopis w archiwum MKZ w Toruniu.