Historia

Budynek główny wozowni artyleryjskiej powstawał w latach 1819-1821 na zlecenie „Ministerstwa Wojny” na gruncie wykupionym od miasta przez rząd pruski i wchodził w skład zespołu toruńskich budowli garnizonowych. Obiekt wzniesiono w ramach rozbudowy toruńskiej twierdzy pruskiej w pierwszym okresie realizacji. Magazyn służył do przechowywania pojazdów artyleryjskich (m.in. armat, lawet). W 1895 r. kupiec Guckch od północnej strony Wozowni wzniósł wąski spichlerz, który został połączony z głównym budynkiem i obecnie stanowi integralną jej część. W 1904 r. budynek otynkowano.

W okresie międzywojennym w budynku znajdowały się magazyny zakładów chemicznych firmy J. M. Wendisch. W 1951 r. wozownię przebudowano na halę maszyn drukarni państwowej.

W latach 70. XX w. Galeria Sztuki „Wozownia” (wówczas BWA, dyrektor Marianna Olechnicka) podjęła starania o przekazanie budynku na cele wystawiennicze. Obiekt z powodu złego stanu wymagał intensywnych prac remontowych. Prace konserwatorskie rozpoczęte zostały w 1983 r. przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Toruniu. Adaptacja na cele kulturowe zakończyła się w 1997 roku.

Opis

Budynek zlokalizowany jest w środkowo-wschodniej partii Kwartału Starotoruńskiego, w bloku zabudowy. Od zachodu ograniczony ulicą św. Ducha, od północy - ul. Kopernika, od wschodu - ul. Żeglarską i od południa - ul. Rabiańską.

Wozownia została wzniesiona na średniowiecznych, kamienno-ceglanych murach pierwotnych piwnic, na planie wydłużonego prostokąta z trzema rzędami słupów, a od północy usytuowany jest integralny budynek dawnego magazynu. Budynek trzykondygnacyjny (dwie górne kondygnacje znajdują się na poddaszu), obecnie jednoprzestrzenny.

Elewację południową ustawiono na wysokim cokole - boniowana w części parterowej i nietynkowana w części szczytowej. W jej centralnej partii znajdują się dwie pary drzwi bramy wjazdowej i wejście. Część parterową wieńczy płaski gzyms kordonowy.

W zachodniej elewacji występuje podobny wysoki cokół i boniowany parter. Elewacja pięcioosiowa z pięcioma oknami i z integralnym spichrzem od północy, w którym zlokalizowana jest brama - wejście. Elewacja zwieńczona wydatnym gzymsem koronującym.

Konstrukcja wnętrza składa się z trzech rzędów słupów, ustawionych w sześć przęseł, na których opierają się jętki. Taka konstrukcja zapewnia dużą, otwartą przestrzeń, jaka może być zagospodarowana na cele wystawowe.

Zabytek dostępny. We wnętrzu znajduje się galeria sztuki.

Oprac. Michał Horbowicz, OT NID w Toruniu, 01-12-2015 r.