kościół parafialny pw. św. Barbary - Zabytek.pl
Adres
Tomice, Spadzista 4
Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. poznański, gm. Stęszew - obszar wiejski
Wybudowany w 1463 r., był jednym z pierwszych kościołów okręgu poznańskiego, stał się wzorem dla szeregu sąsiednich kościołów (w Sobocie, Konarzewie, Niepruszewie, Chojnie, Spławiu i Tarnowie Podgórnym). Na uwagę zasługuje renesansowa płyta nagrobna Mikołaja Tomickiego z 1524 r. Powstała ona w Norymberdze w warsztacie Vischrów i została uznana za jedno z najlepszych dzieł tej epoki w Wielkopolsce.
Historia
Tomice, wieś prywatna, należały do Łodziów Tomickich, o których najstarsza wzmianka pojawiła się w źródłach w 1391 r. Pierwszy murowany kościół zbudował Mikołaj Tomicki, chorąży poznański w 1463 r. Parafia została wydzielona z parafii w Słupi w 1452 r., jednak kapituła cofnęła swoje zezwolenie z powodu szkód wyrządzonych w ich wsi Lisowki przez Tomickiego. Z okazji konsekracji biskup poznański Andrzej Bninski wystawił przywilej erekcyjny parafii pw. św. Barbary i św. Magdaleny 14 marca 1463 r. Około 1560 r. Jan Tomicki przekazał kościół innowiercom. Dopiero w 1600 r. jego syn Piotr przywrócił go katolikom. Staraniem księżnej Doroty z Broniszów Jabłonowskiej około 1770 r. przeprowadzono modernizację świątyni. Przesklepiono nawę i prezbiterium, zmodernizowano elewację frontową, zmniejszono okna, nadano barokowy wystrój wnętrzu świątyni.
Opis
Kościół usytuowany jest w południowej części wsi, na niewielkim wzniesieniu, w otoczeniu dawnego cmentarza (przy ul. Spadzistej w pobliżu skrzyżowania z ul. Szkolną). Otacza go kamienny niski mur, miejscami wsparty przyporami.
Jest to orientowany, murowany z cegły i częściowo otynkowany gotycki kościół jednonawowy, pięcioprzęsłowy z trójkątnie zamkniętym prezbiterium. Przylegają do niego: od północy zakrystia i od strony południowej kruchta. Wnętrze nawy, pierwotnie nakrywał drewniany strop, obecnie jest to założone w XVIII w. sklepienie żeglaste na gurtach. W pozostałych pomieszczeniach, zakrystii i kruchcie znajdują się sklepienia kolebkowe. Korpus główny kościoła nakryty został dachem dwuspadowym, przechodzącym nad prezbiterium w dach wielopołaciowy. Nad zakrystią znajduje się stromy dach jednopołaciowy, a nad kruchtą dwuspadowy. Wszystkie dachy pokryte są dachówką.
Budowla jest masywna, murowana z cegły w wiązaniu gotyckim, z użyciem zendrówki, opięta została szerokimi, otynkowanymi, uskokowymi szkarpami. Elewację zachodnią wieńczy zmodernizowany w XVII w. szczyt o falistym kształcie, którego otynkowaną płaszczyznę dzielą wąskie lizeny przechodzące w sterczyny. Niską kruchta wieńczy ceglany trójkątny szczyt, rozczłonkowany trzema ostrołukowymi blendami, z zachowaną w środkowej blendzie dekoracją roślinną. Na elewacjach, widoczne są zarysy wielkich, gotyckich okien, zwężonych i skróconych w XVIII w.
Zachowało się barokowe wyposażenie kościoła: ołtarz główny z poł. XVII w., lewy ołtarz boczny z 1770 r., prawy ołtarz z 1 poł. XVIII w. oraz barokowa ambona i wczesnobarokowa chrzcielnica z 1 poł. XVII w.
Z dawnego wystroju przetrwała spiżowa płyta nagrobna chorążego Mikołaja Tomickiego (zm. 1470 r.), powstała w Norymberdze w warsztacie Vischrów w 1524 r., uznana za jedno z najlepszych dzieł renesansu w Wielkopolsce.
Kościół jest dostępny. Możliwość zwiedzania wnętrza świątyni po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym. Bliższe informacje oraz godziny Mszy Św. podane są na stronie internetowej Archidiecezji Poznańskiej, www.archpoznan.pl
oprac. Radomiła Banach, OT NID w Poznaniu, 22-09-2015 r.
Rodzaj: kościół
Styl architektoniczny: nieznana
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_BK.174103, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_BK.83838