Składają się na nie pałac o cechach klasycystycznych zbudowany w latach 1915-1916, oficyna z 3 ćw. XIX wieku usytuowane w krajobrazowym parku z 2 połowy XIX wieku. Pałac posiada w całości zachowany wystrój architektoniczny elewacji oraz stolarkę okienną i drzwiową o cechach neorenesansowych. W sieni pałacu zachowały się kominek oraz dębowe czterobiegowe schody.

Historia

Pierwsze wzmianki o Tłokini Kościelnej pochodzą z 1282 roku. W XV wieku wieś była królewszczyzną i trzymał ją we władaniu Jan Kobyliński. W kolejnych dziesięcioleciach zmieniali się właściciele; wieś była m.in. własnością Rafała Leszczyńskiego, a także wchodziła w skład dóbr w Russowie. Ostatni, przedwojenni właściciele majątku w Tłokini Kościelnej nabyli dobra na przymusowej licytacji w 1843 roku. Rodzina Chrystowskich pozostała właścicielami dóbr do końca II wojny światowej. W 2 połowie XIX wieku założono 6,1 ha park krajobrazowy powiększając istniejący ogród. W 3 ćwierci XIX wieku zbudowana została oficyna dla Władysława Chrystowskiego, która pełniła funkcje mieszkalne do czasu wybudowania pałacu. Rozbudowana w 1 ćw. XX wieku. W latach 1915-1916 roku miała miejsce budowa pałacu dla Ignacego Władysława Chrystowskiego.

W 1986 roku odbył się gruntowny remont obiektu, w trakcie którego wymieniono część stropów, więźby dachowej oraz zaadaptowano poddasze na cele hotelowe. Po 2000 roku zespół stał się własnością prywatną i przeszedł gruntowną restaurację. Właściciele zespołu z niezwykłą pieczołowitością starali się odtworzyć dawny klimat miejsca ozdabiając sień i inne pomieszczenia pamiątkami związanymi z rodziną Chrystowskich. Reprodukcje rodzinnych fotografii przypominają również gości, którzy tu bywali w okresie międzywojennym, wśród których należy wymienić Romana Dmowskiego. Zespół w Tłokini Kościelnej pełni obecnie funkcje hotelowo-restauracyjne.

Opis

Założenie pałacowo-parkowe usytuowane jest na północnym krańcu Tłokini Kościelnej po wschodniej stronie drogi do Rożdżał. Tłokinia Kościelna założona na wzgórzach moreny czołowej, od wschodu sąsiaduje z wsiami Tłokinia Nowa i Tłokinia Wielka. W południowej części wsi usytuowany jest drewniany kościół z pocz. XVIII wieku pw. św. Jakuba oraz cmentarz parafialny. Założenie składa się z części rezydencjonalnej na rzucie zbliżonym do kwadratu oraz podwórza folwarcznego z mocno zatartą i zmienioną kompozycją. Rezydencja obejmuje północno-wschodnią część założenia.

Oficyna i pałac usytuowane zostały w południowej części parku. Pałac ustawiony jest na osi głównej bramy wjazdowej i zwrócony jest fasadą na zachód. Otoczony jest rozległą trawiastą polaną, od frontu poprzedzony prawie kolistym podjazdem. Oficyna ustawiona jest na południowy - zachód od pałacu. Oficyna i pałac to obiekty murowane, o otynkowanych ścianach, podpiwniczone, z piętrowymi korpusami. Korpus pałacu z mieszkalnym poddaszem nakryty wysokim dachem łamanym. Piętrowy ryzalit zachodni i południowy oraz parterowe aneksy zwieńczone dachami wielopołaciowymi. Fasada symetryczna, ze środkowym, 3-osiowym ryzalitem urozmaiconym płycinami i poprzedzonym węższym, czterokolumnowym portykiem w wielkim porządku, z trójkątnym tympanonem i okulusem w obramieniu. Elewacje pałacu tynkowane z wyjątkiem kamiennych partii międzyokiennych w strefie cokołu, z zachowanym detalem, przeprute prostokątnymi otworami okiennymi.

Korpus główny pałacu na planie prostokąta o dwutraktowym układzie reprezentacyjnych pomieszczeń na parterze. Na osi dwukondygnacyjny hall (sień) z reprezentacyjnymi schodami wsunięty częściowo w środkowy ryzalit. Po południowej stronie holu dawna jadalnia, po północnej salon otwarty na pięcioboczny aneks, który wraz z wykuszem pn.-wsch. ujmuje taras prowadzący do tzw. sali balowej, która od południa sąsiaduje z korytarzem i boczną klatką schodową.

Pałac i oficyna znajdują się w parku krajobrazowym, który po połowie XIX wieku powstał na bazie starszego ogrodu z XVIII wieku. Na osi pałacu, od zachodu znajduje się w ogrodzeniu murowana brama z ok. 1916 roku, ujęta po bokach furtami sklepionymi półkoliście. Nasadzenia z 2 połowy XIX wieku znajdują się głównie w południowo-zachodniej części. W części północnej parku aleja grabowa, która prowadzi do kamiennego krzyża poświęconego Stanisławowi Chrystowskiemu, zmarłemu w 1896 roku. O pieczołowitości w odtwarzaniu klimatu miejsca świadczy monografia o pałacu Chrystowskich w Tłokini Kościelnej wydana przez obecnych właścicieli.

Obiekt dostępny dla zwiedzających po uzgodnieniu z właścicielami.

Oprac. Teresa Palacz, OT NID w Poznaniu, 14.10.-2014 r.