Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

grodzisko, st. 1 - Zabytek.pl

grodzisko, st. 1


grodzisko XVI - pocz. XVIII w. Terebiniec

Adres
Terebiniec

Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. hrubieszowski, gm. Werbkowice

Grodzisko jest pozostałością zamku zbudowanego z fundacji rodu Tęczyńskich w 1 poł.XVI wieku. Stanowi cenne źródło do poznania rezydencji obronnych na Lubelszczyźnie.

Usytuowanie i opis

Grodzisko o nazwie lokalnej „Zamczysko”, „Zameczek” lub „Góra Rybki”, położone jest na gruntach Terebińca, w pólnocnej części wsi o lokalnej nazwie Kolonia Terebiniec. Stanowisko usytuowane jest w północno-zachodniej partii rozległego lessowego cypla, wchodzącego w starą dolinę rzeki Huczwy.

Grodzisko znajduje się w miejscu, które zostało sztucznie wydzielone z rozległego lessowego wyniesienia i tworzy formę nieregularnego czworoboku o wymiarach około 50 X 70 m i wysokości ok. 9,50 m ponad poziom doliny, dominującego nad resztą terenu. Na powierzchni stanowiska nie zachowały się relikty architektury. Śladowo zachowały się wały ziemne i pozostałości fosy. Obecnie obiekt jest poważnie niszczony na skutek głębokiej orki, bowiem cały jego teren zajmują pola uprawne.

Historia

Według zapisu archiwalnego z 1564 r., zamek miał zbudować Jan Tęczyński, wojewoda sandomierski (zm. 1541 r.). Według badań archeologicznych obiekt użytkowany był w XVI wieku i mniej intensywnie w XVII wieku. Opuszczony został w XVII lub na przełomie XVII i XVIII wieku, prawdopodobnie zniszczony w burzliwym okresie wojen z Kozakami, Moskwą i Szwedami.

Pierwotnie zamek położony był na terenie wsi Terebiń, wzmiankowanej już w 1400 r. Rezydencję obronną po raz pierwszy wymieniono w lustracji wsi Steziricze (Stężyca) z 1564 roku jako fundację Jana Tęczyńskiego (zm. 1541 r.). Na mapie F. von Miega z 2 poł. XVIII wieku widoczne są już tylko ślady fortfikacji ziemnych (bez wewnętrznej zabudowy) i grobla stanowiąca niegdyś główną drogę dojazdową na zamek od pólnocy. Do literatury obiekt wprowadził w 1902 r. Hieronim Łopaciński, który odnotował, że „ wśród trzęsawisk, niegdyś nieprzebytych stał zamek, pozostały wyraźne ślady wiodącej do niego grobelki. Trzęsawiska dziś prawie zupełnie osuszono; przy kopaniu rowów znaleziono dużo starej broni, a mianowicie kilka arkabuz, lontem zapalanych, dużo szkieletów (...). Dzisiejszy właściciel, p. J. Pohorecki kazał zaorać wysepkę, przyczem znaleziono dużo monet srebrnych”.

W latach 80.XX w. właściciele posesji, na których zlokalizowany był zamek, wyrównali sprzętem mechanicznym teren dla łatwiejszej uprawy roli co doprowadziło do poważnego zniszczenia i zmian, w wyniku których obecny stan obiektu można ocenić jedynie jako dostateczny. Niemal całkowitej destrukcji uległy wały ziemne, których zachowane fragmenty widoczne były jeszcze na powierzchni podczas badań powierzchniowych w ramach AZP, przeprowadzonych w 1978 r.

Stan i wyniki badań

Badania wykopaliskowe na obiekcie przeprowadziła w 2002 Ewa Prusicka-Kołcon. Wykonano 6 wykopów sondażowych o łacznej powierzchni 90 m2. Plan sytuacyjno-wysokościowy stanowiska wykonany został w 2000 r. przez Józefa Niedźwiedzia. Badania powierzchniowe w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski przeprowadził w 1991 r. Wiesław Koman.

W wyniku badań zarejestrowano od strony północno-wschodniej i na południowym skraju wyniesienia ślady silnie zniwelowanego wału ziemnego bez elementów konstrukcji drewnianej. Odsłonięty został również fragment suchej fosy od strony północno-wschodniej o głębokości 3,50 m od poziomu gruntu i maksymalnej szerokości 6,50 m. Na majdanie zamczyska zarejestrowano bardzo płytki poziom użytkowy z okresu istnienia zamku, silnie zniwelowany przez spychacz i głęboką orkę. Zebrano liczne fragmenty naczyń glinianych (wśród nich 3 fragmenty półmajoliki), kafli (w tym jeden fragment z herbem Topór, którym pieczętowali się Tęczyńscy) oraz przedmioty metalowe (głównie gwoździe żelazne). W centralnej części zamczyska, najpewniej na terenie dawnego dziedzińca zamkowego, odsłonięte zostały dwie jamy neolityczne o charakterze gospodarczym, natomiast w wykopie założonym u podnóża kulminacji - relikty wczesnośredniowiecznej chaty z piecem (paleniskiem) w narożniku.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Ewa Prusicka, OT NID w Lublinie, 27-10-2015 r.

Rodzaj: grodzisko

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_06_AR.1136, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_AR.2301134