Kopalnie rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach - Zabytek.pl
Kopalnie rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach
Adres
Tarnowskie Góry
Lokalizacja
woj. śląskie, pow. tarnogórski, gm. Tarnowskie Góry
Krótki opis
Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach znajduje się na Nizinie Śląskiej w południowej Polsce, w jednym z europejskich regionów metalurgicznych o wieloletniej historii. Dysponuje monumentalnym systemem gospodarowania wodami podziemnymi, który jest świadectwem 300 lat niezwykle kreatywnego rozwoju inżynierii hydraulicznej.
System wydobycia oraz gospodarowania wodami podziemnymi został zbudowany na płaskim terenie, trudnym pod względem technicznym, na łagodnie pofałdowanym płaskowyżu, na wysokości 270-300 m n.p.m.; różnica pomiędzy najwyższym a najniższym punktem wynosi mniej niż 50 m. Jest to o tyle niespotykane, że większość złóż metalonośnych w Europie znajduje się na terenach górzystych, co miało ogromny wpływ szczególnie na rozwój technologii odwadniania. System podziemny w Tarnowskich Górach przyjmował do trzech razy większy napływ wód, w porównaniu z innymi dużymi kopalniami rud metali w Europie w tamtym czasie, i ostatecznie objął zlewnię ponad 50 km głównych sztolni odwadniających oraz 150 km drugorzędnych sztolni odwadniających, tuneli transportowych, szybów i obszarów wydobycia. Zachowana do dziś sieć jest uzupełniona materialnymi pozostałościami głównej infrastruktury gospodarowania wodami, zarówno naziemnymi, jak i podziemnymi, wraz z bezpośrednio połączonymi obiektami powierzchniowymi, które obejmują istotne elementy krajobrazu górniczego.
System zaopatrzenia w wodę był zaplanowany, zintegrowany i zarządzany jako część ówczesnego podziemnego systemu wydobycia rud metali, ilustrując jak w zachowanym i w pełni dostępnym środowisku górniczym, tworzono nowoczesne systemy gospodarowania wodami oparte na pompie parowej z wykorzystaniem technologii górniczej.
Integralne i wzajemnie korzystne powiązanie wydobycia minerałów, odwadniania kopalni i zaopatrzenia w wodę, stworzone i rozwinięte we wczesnym okresie, przez tych samych właścicieli, powoduje, że Tarnowskie Góry są wyjątkowe.
Kryterium (i): System gospodarowania wodami stanowi wyjątkowe świadectwo wybitnej ludzkiej kreatywności technicznej oraz jej praktycznego zastosowania. Jest to arcydzieło podziemnej inżynierii hydraulicznej z okresu od połowy XVI w. do końca XIX w. Jego rozległy system podziemny reprezentuje szczyt umiejętności na skalę europejską w zakresie takiej technologii odwadniania w czasie, gdy inżynieria górnicza zapewniała zaplecze techniczne dla rozwoju pierwszych na świecie wielkoskalowych, publicznych systemów wodociągowych opartych na silnikach parowych pompujących wodę gruntową.
-
Podziemna trasa turystyczna 'Sztolnia Czarnego Pstrąga' - Sztolnia Głęboka Fryderyk, fot. Mikołaj Gospodarek, 16.03.2012
-
Tarnowskie Góry, Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi, Komora srebrna, wyciek
-
Komora Zawałowa Zabytkowej Kopalni Srebra, fot. Szymon Polański, 17.07.2014
-
Tarnowskie Góry, Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi
-
Tarnowskie Góry, Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi
-
Chodnik Garusa na trasie turystycznej dostępnej z Szybu "Anioł", fot. Mikołaj Gospodarek, 26.07.2012
-
Szyb Szczęść Boże w kopalni srebra, fot. Brygida Melcer-Kwiecińska, 15.05.2011
-
Krajobraz pogórniczy obok Stacji Wodociągowej "Staszic", fot. Sebastian Romankiewicz, 30.07.2012
-
Hydromorficzna dyspersja węglanu wapnia i siarczanu żelaza, fot. Zygmunt Maczek, 06.01.2006
-
Forma geologiczna nazywana "polem ryżowym" (poza trasą turystyczną), fot. Zygmunt Maczek, 06.01.2006
-
Obudowa kotwowa stropu z drugiej połowy XX wieku w Komorze Srebrnej (Zabytkowa Kopalnia Srebra), fot. Krzysztof Ziętek, 23.10.2010
-
Rzeźby górników w Komorze Srebrnej (Zabytkowa Kopalnia Srebra), fot. Mikołaj Gospodarek, 16.03.2012
-
Komora Niska (Zabytkowa Kopalnia Srebra), fot. Piotr Gad, 15.03.2010
-
Chodnik w Zabytkowej Kopalni Srebra, fot. Piotr Gad, 23.02.2010
-
Kamienna rotunda nadszybia szybu „Ewa” (Szybu Sztolniowego nr 13) , fot. Grzegorz Rudnicki, 08.05.2014
-
Przystań dla łodzi w podszybiu szybu “Sylwester” (Szybu Sztolniowego nr 17) zlokalizowana około 30 m poniżej poziomu gruntu, fot. Piotr Gad, 10.10.2010
-
Podziemna trasa turystyczna Sztolni Czarnego Pstrąga – w Sztolni Głębokiej Fryderyk, fot. Mikołaj Gospodarek, 16.03.2012
-
Portal wylotu Sztolni Głębokiej Fryderyk (Brama Gwarków) zbudowany w 1834 roku w stylu neoklasycznym z bloczków obrobionego piaskowca, fot. Krzysztof Ziętek, 17.07.2013
-
Ceglane nadszybia (wieże typu Malakoff) zbudowane w 1880 roku jako część Stacji Wodociągowej Staszic, fot. Barry Gamble, 13.10.2014
-
Chodnik Niski w Zabytkowej Kopalni Srebra, fot. Szymon Polański, 05.07.2014
-
Podziemne hale produkcyjne w szybie „Staszic”, fot. PiotrGad, 20.03.2006
-
'Hałda Popłuczkowa' (Park Kulturowy), Sebastian Romankiewicz, 30.07.2012
-
Trejaż oraz altana z wieżą widokową w Parku Miejskim w Tarnowskich Górach, fot. Piotr Gad, 03.07.2013
-
Altana na hałdzie szybu (Park Miejski), fot. Piotr Gad, 03.07.2013
-
Wnętrze szybu “Bohr” (widok z zewnątrz) o owalnym przekroju z kamienną obudową, fot. Sebastian Romankiewicz, 30.07.2012
-
Galena występująca w kopalniach w Tarnowskich Górach w formie pojedynczych warstw, fot. Piotr Gad, 01.04.2014
-
Chodnik znajdujący się poza trasą turystyczną, fot. Zbigniew Pawlak, 06.07.2006
-
Perły jaskiniowe – jedna z form krasowych powstająca w zagłębieniach z wodą pozostającą w ruchu, fot. Zygmunt Maczek, 21.03.2014
-
Chodnik znajdujący się poza trasą turystyczną, fot. Zbigniew Pawlak, 06.07.2006
-
Skalny most, fot. Zygmunt Maczek, 06.07.2006
-
Charakterystyczne drewniane podpory ułożone na planie kwadratu nazywane kasztami (Zabytkowa Kopalnia Srebra) , fot. Piotr Gad, 23.02.2010
Kryterium (ii): System gospodarowania wodami stanowi wyjątkowy przykład wymiany technologii, pomysłów i wiedzy specjalistycznej w zakresie górnictwa podziemnego i publicznego systemu zaopatrzenia w wodę pomiędzy głównymi ośrodkami górniczymi i przemysłowymi w Saksonii, Czechach, Węgrzech, Wielkiej Brytanii i Polsce. Doprowadziło to do stworzenia efektywnej podziemnej sieci odwadniania kopalni, opartej na swobodnym przepływie grawitacyjnym wraz ze zintegrowanym systemem pompowania wody, który rozprowadzał wodę pitną i przemysłową dla całego regionu. To techniczne osiągnięcie, wspomagane przez szczególne cechy naturalne terenu, stworzyło główny punkt (hotspot) rozwoju przemysłu na Śląsku. System nadal działa zasadniczo w taki sam sposób, jak wtedy, gdy go pierwotnie zaprojektowano, dostarczając wodę pitną mieszkańcom Tarnowskich Gór; schemat działania został opracowany ponad dwieście lat temu, ale zostałby uznany za odpowiedni nawet w dzisiejszych czasach.
Kryterium (iv): System gospodarowania wodami jest stabilnym systemem technicznym łączącym funkcje wydobycia rud metali i gospodarowania wodami, wyróżniającym się istotnym udziałem w produkcji ołowiu i cynku, który zaspokajał ówczesne międzynarodowe zapotrzebowanie na surowce dla celów metalurgicznych i budowlanych oraz systemem wodnym. System w pełni grawitacyjnie odwadniał kopalnię i zaspokajał zapotrzebowanie na wodę najbardziej uprzemysłowionego i zurbanizowanego regionu w Polsce i jednego z największych w Europie.
Rodzaj: kulturowy
Forma ochrony: Światowe Dziedzictwo UNESCO
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_24_UN.1771
Zobacz powiązane zabytki
10 obiektów
-
Dodaj do ulubionych Przejdź do podstrony obiektu Tarnowskie Góry - podziemia zabytkowej kopalni rud srebrnonośnych oraz sztolni "Czarnego Pstrąga"FilmPomnik HistoriiOpracowane przez NIDTarnowskie GóryTarnowskie Góry - podziemia zabytkowej kopalni rud srebrnonośnych oraz sztolni "Czarnego Pstrąga"
-
Dodaj do ulubionych Przejdź do podstrony obiektu kopalnia kruszcuOpracowane przez NIDTarnowskie Górykopalnia kruszcu
-
Dodaj do ulubionych Przejdź do podstrony obiektu szyb sztolniowy nr 13Dane użytkownikówTarnowskie Góryszyb sztolniowy nr 13
-
Dodaj do ulubionych Przejdź do podstrony obiektu szyb sztolniowy nr 17Dane użytkownikówTarnowskie Góryszyb sztolniowy nr 17
-
Dodaj do ulubionych Przejdź do podstrony obiektu Sztolnia Głęboka FryderykTarnowskie GórySztolnia Głęboka Fryderyk
-
Dodaj do ulubionych Przejdź do podstrony obiektu szyb ŻmijaDane użytkownikówTarnowskie Góryszyb Żmija
-
Dodaj do ulubionych Przejdź do podstrony obiektu szyb sztolniowy maszynowy nr 22Tarnowskie Góryszyb sztolniowy maszynowy nr 22
-
Dodaj do ulubionych Przejdź do podstrony obiektu szyb sztolniowy nr 5Ptakowiceszyb sztolniowy nr 5
10Pokaż wszystkie
Zobacz także w najbliższej okolicy
10 obiektów
-
Dodaj do ulubionych Przejdź do podstrony obiektu Tarnowskie Góry - podziemia zabytkowej kopalni rud srebrnonośnych oraz sztolni "Czarnego Pstrąga"FilmPomnik HistoriiOpracowane przez NIDTarnowskie GóryTarnowskie Góry - podziemia zabytkowej kopalni rud srebrnonośnych oraz sztolni "Czarnego Pstrąga"
-
Dodaj do ulubionych Przejdź do podstrony obiektu kościół parafialny pw. św. Marcina, tzw. staryOpracowane przez NIDTarnowskie Górykościół parafialny pw. św. Marcina, tzw. stary
-
Dodaj do ulubionych Przejdź do podstrony obiektu grodzisko, st. 8Opracowane przez NIDTarnowskie Górygrodzisko, st. 8
-
Dodaj do ulubionych Przejdź do podstrony obiektu cmentarz rzymskokatolicki nowyTarnowskie Górycmentarz rzymskokatolicki nowy
-
Dodaj do ulubionych Przejdź do podstrony obiektu cmentarz rzymskokatolicki przykościelny staryTarnowskie Górycmentarz rzymskokatolicki przykościelny stary
-
Dodaj do ulubionych Przejdź do podstrony obiektu kaplica przydrożnaTarnowskie Górykaplica przydrożna
-
Dodaj do ulubionych Przejdź do podstrony obiektu kościół par. rzym.-kat. pw. św. MarcinaTarnowskie Górykościół par. rzym.-kat. pw. św. Marcina
10Pokaż wszystkie