Stanisława Hebanowskiego, dla Stanisława Gorzeńskiego. Pracami przy jego budowie kierował poznański budowniczy Antoni Krzyżanowski. Obiekt wzniesiony w 1871 r. jest cennym przykładem neorenesansowego obiektu z użyciem francuskich wzorów, szczególnie wyraźnych w podziałach elewacji i pierwotnego wystroju westybulu. Po przeprowadzeniu remontu przedstawia się imponująco. Usytuowanie pałacu w rozległym krajobrazowym parku, który również został poddany rewaloryzacji, podkreśla jego niepowtarzalną bryłę nawiązującą do renesansowych zamków francuskich.

Historia

Właścicielem majątku w Tarcach w latach 1839-1845 był Otto Juliusz von Rabenau. Następnie krótko Tarce były w posiadaniu hrabiów Mycielskich. W 1866 r. od Ludwika Schraedena kupili dobra Gorzeńscy ze Śmiełowa w gm. Żerków. W Tarcach zamieszkał syn Antoniny z Bojanowskich i Hieronima Gorzeńskiego - Stanisław Gorzeński (1838-1898). Stanisław Ostroróg-Gorzeński kazał wybudować w Tarcach imponujący pałac, na wzór zamków francuskich. Obiekt powstał w 1871 r. wg projektu arch. Stanisława Hebanowskiego. Jako oprawę dla tej imponującej siedziby założono wokół pałacu park o charakterze krajobrazowym, który został połączony z lasem. Właściciel Tarzec Stanisław Gorzeński ożenił się z Elżbietą Węsierską (1849 - 1916), z którą miał dwóch synów: Zbigniewa (1869-1926) i Ludwika (1875 - 1916). Po śmierci Stanisława, w Tarcach zamieszkał syn Zbigniew ożeniony z Anielą Biegańską. Po 1926 r. majątek przeszedł w ręce działacza niepodległościowego Zdzisława Bończę-Skarżyńskiego, krewnego Gorzeńskich. Tenże pozostał właścicielem dóbr do 1939 roku. Jako że był zapalonym myśliwym, w pałacu znajdowało się wiele trofeów. W majątku w okresie międzywojennym bywali artyści, m in. Tarce odwiedził w 1926 r. malarz, współtwórca Panoramy Racławickiej - Wojciech Kossak (1856-1942). W Tarcach bywał również gen. Edward Rydz-Śmigły, a także pisarka Magdalena Samozwaniec oraz poetka Maria Pawlikowska-Jasnorzewska. W latach 1939-1945 w pałacu znajdowała się szkoła dla niemieckich dzieci oraz odbywały się szkolenia dla członków Hitlerjugend. Po 1945 r. ziemie majątku rozparcelowano. W l. 1948-55 w pałacu znajdował się Spółdzielczy Ośrodek Szkoleniowy, a jego wnętrze gruntownie przekształcono. Od 1957 r. mieściła się w nim Szkoła Rolniczo-Gospodarcza, którą przekształcono w 1973 r. w Zespół Szkół Rolniczych im. Jadwigi Dziubińskiej. Szkoła działała do 2005 roku.

Generalny remont w pałacu miał miejsce w l. 1968-74, gdy wykonano nowy podjazd, schody zewnętrzne, westybul przedzielono stropem, zmieniono bieg wewnętrznych schodów. Pokrycie dachów wież pałacowych zamieniono na blachę miedzianą. W trakcie południowym wydzielono wtórnie korytarze, przekształcono wschodnią część budynku. W 2006 roku zespół w Tarcach zakupił prywatny właściciel. W l. 2008 - 2011 - wykonano generalny remont pałacu i przystosowano go do funkcji restauracyjno-hotelowej. Nastąpiło odtworzenie formy pierwotnej bryły obiektu, detalu architektonicznego, stolarki okiennej z okuciami oraz drzwiowej. Przywrócono także pierwotne rozplanowanie wnętrza dla parteru, zachowano i częściowo odtworzono dekoracje sztukatorskie wnętrz, odtworzono schody w westybulu, gdzie usunięto wtórny strop oraz podłogi w partii parteru. Na piętrze oraz na poddaszu wprowadzono funkcje hotelowe. W piwnicach powstały pomieszczenia socjalne oraz kuchnia. Całkowicie wymieniono opierzenia blacharskie oraz wymieniono pokrycie dachu. Uporządkowano teren wokół budynku, a następnie przywrócono układ komunikacyjny parku, odrestaurowano bramy i ogrodzenie. W 2013 r. obiekt zgłoszono do konkursu Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany”.

Opis

Wieś Tarce położona jest w odległości ok. 7 km na płn.-wsch. od Jarocina, przy drodze z Jarocina do Gizałek. Szosa ta obecnie rozdziela zespół rezydencjonalno-folwarczny na dwie części. Po jej północnej stronie rozciąga się krajobrazowy park z usytuowanym w nim pałacem. Teren parku otacza murowano-kute ogrodzenie. Na południe od drogi usytuowana jest zabudowa gospodarcza dawnego podwórza folwarcznego oraz część kolonii mieszkalnej robotników folwarcznych. Druga część kolonii usytuowana jest na zachód od części rezydencjonalnej. Park skomponowano z wykorzystaniem cieku wodnego, na którym utworzono stawy parkowe. Od północnego-wschodu park przechodzi w las. Z tej strony trudno obecnie wyznaczyć granicę parku komponowanego. Pałac zwrócony jest fasadą na południe i poprzedzony jest podjazdem. Na północ od pałacu, teren tarasowo opada w kierunku stawu, za którym rozciąga się rozległa polana. Od północy park tworzy zwarty drzewostan parkowy. Pierwotnie główny wjazd na teren rezydencji prowadził od zachodu, na polanę i w stronę pałacu. Obecnie z tej strony prowadzi również droga do pałacu. Główny wjazd na teren rezydencji wiedzie obecnie z szosy, od strony południowo-zachodniej.

Architektura rezydencji w Tarcach nawiązuje do renesansowych zamków francuskich poprzez zwartą bryłę urozmaiconą narożnymi strzelistymi wieżami i ryzalitami a także bogaty detal architektoniczny. Korpus budynku dwukondygnacyjny, podpiwniczony, zwieńczony dachem czterospadowym. Elewacje obiektu wyróżniają się boniowaniem, pilastrami, profilowanymi gzymsami, fryzami arkadowymi oraz dekoracjami szczytów. Indywidualnym akcentem dekoracyjnym są zachowane kartusze herbowe Gorzeńskich i Węsierskich oraz płaskorzeźby z panopliami we wnękach okiennych. Budowla rozplanowana rzucie prostokąta, z symetrycznie osiowo umieszczonymi ryzalitami frontowym z podjazdem oraz ogrodowym. Frontowy wypełnia reprezentacyjna dwukondygnacyjna sień - westybul, z klatką schodową, której ukształtowanie należy do niepowtarzalnych rozwiązań Stanisława Hebanowskiego. Ryzalit ogrodowy wypełnia salon, oryginalnie zachowany, z płytkim westybulem zamkniętym po bokach, otwartym do drugiej części sali prześwitem stiukowych kolumn. Współczesne elementy wyposażenia (sanitariaty i pomieszczenia biurowe) są niezauważalne na pierwszy rzut oka. Wnętrze odzyskało swój, zbliżony do pierwotnego, mimo zmiany funkcji, klimat. Uporządkowano otoczenie wokół obiektu dokonując rewaloryzacji parku wraz z układem wodnym, komunikacyjnym oraz reprezentacyjnym ogrodzeniem.

Zabytek dostępny z zewnątrz. Możliwość obejrzenia wnętrza po uzgodnieniu z właścicielem obiektu. Wiadomości na stronie www.palac-tarce.pl

Oprac. Teresa Palacz, OT NID w Poznaniu, 10.11.2015 r.