Odgrywa ważną rolę w organizacji przestrzennej szczecińskiego Śródmieścia. Zachował bogaty, indywidualnie kształtowany ceramiczny detal elewacji, nawiązujący do północnoeuropejskiej tradycji późnego ceglanego gotyku.

Historia

Gmach urzędu pocztowego, przed 1945 r. noszącego numer 2 wzniesiony został w latach 1901-1905. Projekt koncepcyjny sporządził architekt Ewald baron von Rechenberg z Berlina, dokumentacje projektową wykonał budowlany radca pocztowy Hintz, realizacji podjął się architekt i przedsiębiorca budowlany Karl Kelm ze szczecina. Pozwolenie na budowę wydano 9 sierpnia 1901 r. 13 września zgłoszono do odbioru fundamenty, a 18 grudnia tegoż roku - cały budynek w stanie surowym. Prace wykończeniowe trwały do 1905 r. Gmach służył jako siedziba Naczelnej Dyrekcji Poczty. Na parterze mieścił się urząd pocztowy i telekomunikacyjny, na wyższych kondygnacjach położone były mieszkania pracowników. W czasie 2. wojny światowej dach budynku został uszkodzony, na skutek czego w okresie powojennym obniżono wysokość dachu oraz zlikwidowano sygnaturkę. Upraszczającej przebudowie uległo też wnętrze budynku. W okresie powojennym w budynku umieszczono Urząd Pocztowy nr 1, podczas gdy w najstarszym budynku pocztowym przy ul. Dworcowej znalazł swą siedzibę UPT nr 2.

Opis

Budynek poczty usytuowany jest na narożniku ul. Bogurodzicy oraz alei Niepodległości, oddzielającej szczecińskie Stare Miasto od dziewiętnastowiecznego centrum. Dłuższa elewacja gmachu z monumentalnym głównym, wejściem stanowi ważny element kompozycji reprezentacyjnej wschodniej pierzei alei Niepodległości, krótsza zaś północna elewacja wychodzi na ulicę Bogurodzicy, od której znajduje się wejście do Urzędu pocztowego. Neogotycki gmach założony został na regularnym planie z dwoma skrzydłami zewnętrznymi, trzema oficynami i trzema dziedzińcami wewnętrznymi. Trzypiętrowy, podpiwniczony, nakryty jest dachami dwuspadowymi. Nad środkową lekko zryzalitowaną partią skrzydła od alei Niepodległości dach nieco podwyższony. Sylweta dachu urozmaicona wysokimi schodkowymi szczytami ryzalitów pozornych. Ścięty narożnik gmachu zwieńczony rodzajem wielobocznego, spiczastego hełmu wtopionego w połać dachową, wyodrębniony z obu stron szczytami ryzalitów. Budynek murowany z cegły o elewacjach zewnętrznych oblicowanych wielkoformatową czerwoną cegłą oraz ciosami granitowymi, ozdobionych dekoracją z barwnych, glazurowanych kształtek ceramicznych, kontrastującą z tynkowanymi, jasnymi blendami. Lico elewacji podwórzowych wykonane z żółtej i czerwonej cegły klinkierowej o drobnym formacie, z tynkowanymi blendami. Dach pokryty dachówką- karpiówką. Wnętrza nakryte stropami masywnymi oraz sklepieniami - sieciowymi, kryżowo-żebrowymi i krzyżowymi.

Budynek odznacza się wyjątkowo bogatym ukształtowaniem zewnętrznych elewacji. Ich otwory okienne i drzwiowe zamknięte zostały łukami ostrymi i odcinkowymi. Wyższa, środkowa część fasady (tj. dłuższej elewacji) wyodrębniona została dwoma pozornymi ryzalitami o zwieńczeniu w formie uskokowego szczytu. Podobne pseudoryzality akcentują oba końce tej elewacji, podczas gdy elewacja krótsza ujęta jest po bokach ryzalitami - pozornym od narożnika oraz wysuniętym przed lico muru - z drugiej strony. Zdwojone okna środkowej partii fasady, na parterze i I piętrze rozmieszczone są w dwukondygnacyjnych ostrołukowo zamkniętych wnękach. W pozostałych partiach obu elewacji okna parteru są duże, zamknięte ostrołukowo, zaś otwory wyższych kondygnacji rozmieszczone zostały w wysokich na dwie kondygnacje ostrołukowych blendach. Całość wieńczy attyka. Wejścia do budynku usytuowane pośrodku obu elewacji, pomiędzy ryzalitami fasady oraz w jej skrajnych ryzalitach i w ryzalicie krótszej elewacji. Szczególnie bogatą formę architektoniczną mają główny portal fasady oraz portale w jej ryzalitach bocznych, z których każdy mieści się w ostrołukowej wnęce z wielką rozetą. Wnętrze najdłuższego skrzydła od al. Niepodległości założone zostało w układzie półtoratraktowym, z klatkami schodowymi na osi budynku (w ryzalicie od strony podwórza) oraz w skrajnych ryzalitach frontowych. Skrzydła boczne mają układ dwu- i półtraktowy, budynki tylne (z trzema bocznymi klatkami schodowymi) są jednotraktowe, z wyjątkiem półtoratraktowego budynku przy dziedzińcu środkowym. Bogaty wystrój architektoniczny otrzymały niektóre wnętrza parteru oraz klatek schodowych. Część korytarzy skrzydeł zewnętrznych nakryta została sklepieniem krzyżowym, halle i przejazdy i klatki schodowe - sklepieniami krzyżowo-żebrowymi i sieciowymi. Główna, monumentalna klatka schodowa jest czterobiegowa, z kamienną balustradą o późnogotyckim motywie rybnych pęcherzy. Na pozostałych klatkach schodowych przetrwały kute metalowe balustrady o bogatych motywach roślinnych. Od strony ul. Bogurodzicy położona jest główna sala operacyjna poczty, zajmująca całą głębokość skrzydła. Nakryta płaskim stropem, nie zachowała ona żadnych elementów zabytkowego wystroju.

Obiekt ogólnodostępny w godzinach pracy urzędu.

Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 16.09.2015 r.