rodzimego, pomorskiego. Jako jeden z niewielu budynków w Szczecinie zachował we wnętrzu wystrój malarski, którego autorem był bardzo niegdyś popularny malarz i dekorator szczeciński Adolf Dittmer.

Historia

Gmach wybudowano w latach 1902-1905. Projekt sporządzono w Ministerstwie Robót Publicznych pod kierunkiem tajnego naczelnego radcy budowlanego Oskara Launera. Prace budowlane były prowadzone przez budowniczego Asta pod kierownictwem radcy budowlanego i rządowego Roesenera i pod nadzorem miejscowych urzędników budowlanych - radcy budowlanego Mannsdorfa i powiatowego inspektora budowlanego Saegerta. W pracach przy budowie uczestniczyli ponadto berliński rzeźbiarz Emil Cauner i szczeciński malarz Adolf Dittmer, a także liczne przedsiębiorstwa oraz wielu innych rzemieślników szczecińskich i berlińskich. Parter przeznaczono na urząd meldunkowy, wartownię, centralę telefoniczną, pomieszczenia policji obyczajowej, biuro wojskowe, a także mieszkania służbowe inspektora więzienia, dozorcy i palacza. Na pierwszym piętrze mieściły się mieszkanie prezydenta i woźnicy, sala konferencyjna, gabinet prezydenta, centralne biuro, kasa i kancelaria. Pomieszczenia policji kryminalnej ulokowano na pierwszym i drugim piętrze. Trzecie piętro przeznaczono dla jednostki policji, którą określono jako Polizeiinspektion. Na drugim i trzecim piętrze były ponadto różne inne pomieszczenia funkcyjne, jak registratura, i mieszkania służbowe dla urzędników średniej rangi, które w razie konieczności można było przekształcić w pomieszczenia funkcyjne. Skrzydło północne przeznaczono na więzienie. Od 1946 r. gmach był siedzibą Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej oraz Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. W latach 1956-1983 funkcjonowała tutaj Służba Bezpieczeństwa, w latach 1983-1990 działał zaś Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych. Od 1993 r. w budynku mieści się Komenda Wojewódzka Policji. Dokładna funkcja poszczególnych pomieszczeń jest ob. nieznana, ze względu na obowiązującą tajemnicę. W 1945 r. w wyniku działań wojennych zniszczeniu uległy górna kondygnacja wieży i szczyty przy elewacji południowej. W 1964 r. przeprowadzono remont, dobudowując w skrzydle południowym dodatkową kondygnację. Niewielkie zmiany przeprowadzono wewnątrz gmachu, gdzie zamalowano d. malatury. W 1970 r., podczas zajść 17 grudnia, budynek został zaatakowany przez manifestantów i częściowo uszkodzony. W latach 1972-1973 obiekt zmodernizowano. Dawny budynek stajni i powozowni rozbudowano i przekształcono w masywne skrzydło. Wzniesiono nowy parterowy budynek pośrodku dziedzińca, w którym umieszczono elektrownię. Zlikwidowano ozdobne trawniki. W latach 2001-2002 przeprowadzono częściową restauracje wnętrz i odtworzono malatury sieni. W najbliższym czasie planuje się odtworzenie wystroju sali posiedzeń.

Opis

Gmach usytuowany przy ul. Małopolskiej 47, w pobliżu Starego Miasta, w miejscu d. fortyfikacji, które pod koniec XIX w. splantowano i zabudowano w 1. ćw. XX wieku. Wzniesiony w formach eklektycznych, nawiązujących do średniowiecznych stylów romanizmu i gotyku, jako jeden z kilku obiektów tego typu zaprojektowanych i wybudowanych pod nadzorem Oscara Launera na terenie ówczesnego Cesarstwa Niemieckiego (w Wiesbaden, Kassel, Kilonii, Berlinie-Charlottenburgu, Akwizgranie, Berlinie-Schoenebergu). Poszczególne budynki z tej grupy różnią się stylistycznie od siebie, nawiązując do form historycznych najbardziej typowych dla danego regionu. Budynek szczecińskiej policji wzniesiono z cegły. Cokół przy elewacjach od strony ulicy obłożony bazaltem, wyższe partie parteru - wapieniem muszlowym z saskiego Oberdorla. Okładzina górnych kondygnacji z ręcznie wykonanych cegieł w formie strycharskiej i glazurowanych kształtek w kolorze zielonym. Cegła rozmiarami nawiązuje do cegły gotyckiej. Cokół przy elewacjach podwórza oblicowany granitem, wyższe elewacje obłożone ręcznie wykonaną cegłą, ale o mniejszych rozmiarach. Elewacje częściowo otynkowane. Dach pokryty dachówką „mnich-mniszka” od strony ulicy i karpiówką od podwórza. Ceramiczne stropy i sklepienia dzielą budynek na poszczególne kondygnacje. Gmach rozplanowany w układzie trzyskrzydłowym, z podwórzem wewnętrznym. Do skrzydła południowego przylegała stajnia i powozownia. Podwórze po zachodniej i północnej stronie zamykał mur kurtynowy. Od ulicy założono przedogród, otoczony ogrodzeniem w formie kutej kraty rozpiętej między kamienno-ceglanymi słupkami. Czterokondygnacyjną budowlę z masywną pięciokondygnacyjną wieżą w narożu ulic nakryto wysokimi dwuspadowymi dachami. Malowniczą bryłę urozmaicały wieńczący wieżę spiczasty wieloboczny hełm z iglicą, liczne płytkie ryzality z wysokimi bogato opracowanymi szczytami i wykusze. Asymetryczne elewacje o zróżnicowanej artykulacji w formie ostrołukowych okien i blend oraz bogaty detal architektoniczny: krenelaże, machikuły, wimpergi, rozety, nisze wypełnione maswerkiem. Drobiazgowo opracowany w kamieniu ostrołukowy portal wejściowy zwieńczony figurą rycerza Rolanda autorstwa rzeźbiarza Emila Caunera. Wnętrza skrzydła od ul. Małopolskiej dwuipółtraktowe z korytarzem pośrodku, skrzydło od ul. S. Starzyńskiego i skrzydło więzienne półtoratraktowe z korytarzem po boku. Wejście główne było usytuowane od ob. ul. Małopolskiej, skąd niewielki przedsionek prowadził do obszernej sieni z główną klatką schodową. Komunikację zapewniały trzy klatki schodowe ulokowane w trzech skrzydłach. Mieszkanie prezydenta miało osobne wejście z odrębnej klatki schodowej. Wnętrza otrzymały bogaty wystrój architektoniczny i malarski. Reprezentacyjny charakter miały sień wejściowa, korytarze, klatki schodowe, sala konferencyjna i d. mieszkanie prezydenta policji. Najbardziej monumentalny charakter nadano sieni, którą nakryto masywnym sklepieniem sieciowym. Ościeża otworów drzwiowych, filary i łuki obłożono sztucznym kamieniem imitującym ciosy. Ściany i sklepienie sieni pokryto malaturami. Salę konferencyjną ozdobiono boazerią, alegorycznymi malaturami figuralnymi i witrażami.

Dostęp do zabytku ograniczony.

Oprac. Radosław Walkiewicz, OT NID w Szczecinie, 02.07.2014 r.