Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kamienica - Zabytek.pl

Adres
Szczecin, Marszałka Józefa Piłsudskiego 7

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. Szczecin, gm. Szczecin

Unikatowy przykład mieszczańskiej rezydencji przełomu gotyku i renesansu.Jedna z najbardziej okazałych budowli z charakterystyczną dla Pomorza późnogotycką dekoracją maswerkową elewacji.

Historia

Kamienica powstała w połowie XVI w. na działce należącej do możnej kupieckiej rodziny Loitzów. Przedstawiciele tego rodu handlowali solą bajską i śledziami, działali jako bankierzy, zasiadali w Radzie Miejskiej, byli burmistrzami Szczecina. Kamienica położona w środkowej części działki, poprzedzona była obszernym dziedzińcem, od początku zatem miała charakter rezydencji. Obecnie istniejąca budowla powstała prawdopodobnie w wyniku połączenia dwóch mniejszych obiektów. Przebudowa kamienicy ukończona została w 1547 r. Nowo powstała rezydencja nawiązywać miała swą skalą i formą do ukończonego w tym samym czasie pobliskiego, południowego skrzydła Zamku Książąt Pomorskich. Reprezentacyjny charakter kamienicy podkreślała wieża oraz bogata dekoracja fasady, na której umieszczono kamienny relief z przedstawieniem Nawrócenia św. Pawła - nawiązujący swą tematyką do przejścia Loitzów na luteranizm.

W 1572 r. po bankructwie domu handlowego Loitzów i ucieczce rodziny do Polski kamienica przeszła w posiadanie książąt pomorskich, a po ich wymarciu w XVII w. stała się własnością radcy Rosenhanda (wówczas zwana była „Dworem Rosenhanda”). W XVIII w. zakupiona została przez szwajcarską rodzinę Dubendorf. Jeden z jej przedstawicieli Abraham Dubendorf zajmował się budową drewnianego wodociągu grawitacyjnego, który doprowadzał wodę ze Wzgórz Warszewskich do fontanny na Rynku Końskim. W późniejszych latach w szczecińskiej posiadłości rodziny (zwanej teraz Dworem Szwajcarskim) czynna była cukiernia. W XIX w. dawna rezydencja straciła swój charakter, przekształcając się w kamienicę czynszową. Nadbudowano jedno piętro, przebito nowe okna, elewację frontową częściowo zasłonięto oficynami. W takim stanie obiekt przetrwał aż do zniszczenia podczas II wojny światowej. Wypalone zostało wówczas wnętrze i dach budynku. Ocalały mury obwodowe z wieżą i sklepienia piwnicy. Po wojnie kamienica Loitzów należała do pierwszych obiektów zabytkowych podniesionych z ruin. W latach 1951-1955 została odgruzowana, a następnie i odbudowana przez Pracownię Konserwacji Zabytków, częściowo odzyskując swą dawną formę. Rozebrano wówczas nadbudowane piętro, przywrócono wysokie dachy rezygnując jednak z pełnej rekonstrukcji ozdobnych szczytów i hełmu wieży. Wnętrze rozwiązano w formach współczesnych adaptując je na potrzeby Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych. Dla szkoły tej odbudowano również dwa gotyckie spichrze, które połączono w jeden zespół z kamienicą. W pierwszym okresie jej elewacje malowane były na biało. Dopiero w 2000 r. po przeprowadzonych badaniach zmieniono kolorystykę na ceglastą.

Opis

Kamienica Loitzów położona jest w dolnej części Starego Miasta w Szczecinie, na zamknięciu krótkiej uliczki Kurkowej, stanowiącej dziś przecznicę ul. Mściwoja, a przed 1945 r. będącej w istocie wydłużonym dziedzińcem wewnątrz kwartału zabudowy. Zwrócona fasadą w kierunku południowo-wschodnim, stanowi obecnie część zespołu budynków szkolnych, w którego skład wchodzą ponadto dwa gotyckie spichrze (z większym z nich skomunikowana jest parterowym łącznikiem od strony północno-wschodniej). Teren, na którym usytuowana jest kamienica opada dość stromo w stronę Odry, w rezultacie czego tylne wejście od strony ul. Grodzkiej położone jest na poziomie I piętra. Bezpośrednie otoczenie kamienicy i spichlerza pozostaje nie zabudowane, natomiast w południowo-zachodniej pierzei ul. Kurkowej odsłonięto piwnice i fundamenty zniszczonych kamienic, na których miejscu w najbliższym czasie pojawić się ma nowa zabudowa.

Kamienica jest budowlą późnogotycką, obecnie na rzucie zbliżonym do prostokąta, powstałym w wyniku zajęcia części podwórza w trakcie powojennej odbudowy. Od frontu, tj. od strony południowo-wschodniej do elewacji głównej przylega kwadratowa w rzucie wieża, zaś do północno-wschodniej ściany bocznej - łącznik prowadzący do dawnego spichrza. Przed ostatnim zniszczeniem i odbudową kamienica frontowa i krótka, szeroka oficyną po prawej, północno-wschodniej stronie podwórza tworzyły kształt litery „L’’. Układ ten widoczny jest do dziś w bryle budynku, na którą składają się trzypiętrowy, nakryty dwuspadowym dachem korpus z wieżą zwieńczoną dachem namiotowym, równa mu wysokością, lecz dwupiętrowa, bo posadowiona na wyższym poziomie dawna oficyna, nakryta trójspadowym dachem oraz dobudowana po wojnie na miejscu dawnego podwórka, jednopiętrowa część, nakryta dachem o dwóch połaciach.

Kamienica jest budynkiem murowanym z cegły, o elewacjach otynkowanych (pierwotnie wyprawionych cienką warstwą tynku). Dachy, łącznie z hełmem wieży pokryte są dachówką karpiówką.

Frontowa elewacja kamienicy jest asymetryczna, siedmioosiowa, z wieżą klatki schodowej usytuowaną z prawej północno-wschodniej strony, na piątej osi okiennej. Wejście do wieży akcentuje portal o półkoliście zamkniętym otworze i obramieniu złożonym ze zwielokrotnionego laskowania. Okna, zamknięte łukami kotarowymi na I i II piętrze zgrupowane parami, na III piętrze rozmieszczone zostały pojedynczo, niezgodnie z osiami otworów niższych kondygnacji (od których są zdecydowanie mniejsze). Okna wieży mają ukośne parapety i nadproża, otwory parteru oraz wyższych kondygnacji w dwóch skrajnych osiach od północnego wschodu zamknięte są łukami odcinkowymi. Otwory okienne wpisane zostały w płyciny wydzielone przez pionowe i poziome listwy. Górne partie tych płycin zdobią późnogotyckie maswerki o motywach m.in. trójliści i oślich grzbietów. Podobna dekoracja przetrwała w górnej części wieży oraz na elewacjach bocznych. Dwuosiowa elewacja południowo-wschodnia zachowała ją na wszystkich kondygnacjach, elewacja północno-zachodnia - tylko na najwyższym piętrze. W elewacji frontowej na wysokości I piętra umieszczona jest kopia kamiennej renesansowej płyty z przedstawieniem Nawrócenia św. Pawła. Tylna elewacja kamienicy ukształtowana została w trakcie powojennej odbudowy, podobnie jak dwutraktowe wnętrze z klatką schodową w tylnym trakcie dawnej oficyny.

Obiekt dostępny w godzinach pracy szkoły.

Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 03.03.2015 r.

Rodzaj: kamienica

Styl architektoniczny: eklektyczny

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.116326, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_BK.436063