Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

d. Liceum Mariackie, ob. IX Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów Monte Cassino - Zabytek.pl

d. Liceum Mariackie, ob. IX Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów Monte Cassino


budynek użyteczności publicznej 1832 r. Szczecin

Adres
Szczecin, Plac Mariacki 1

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. Szczecin, gm. Szczecin

Budynek wzniesiony jako siedziba Gimnazjum Mariackiego, najstarszej szkoły średniej w Szczecinie, będącej kontynuacją szkoły parafialnej przy kościele Mariackim oraz Pedagogium Książęcego.

Klasycystyczny gmach jest obecnie najstarszym istniejącym obiektem szkolnym na Pomorzu Zachodnim. Odznacza się dużymi walorami architektury, o klarownych podziałach i harmonijnej kompozycji elewacji, przy charakterystycznej dla późnego klasycyzmu surowości form i oszczędności detalu.

Historia

W 1390 r. powstała szkoła dla chłopców przy kościele Mariackim w Szczecinie, zatwierdzona przez papieża Bonifacego XI. W 1543 r. ks. Barnim XI powołał przy kościele Pedagogium Fundacji Mariackiej. Na jego potrzeby w 1550 r. wzniesiono nowy budynek na miejscu zachodniego skrzydła krużganku przy ul. Mariackiej 25. W 1642 r. szkoła uzyskała określenie Gymnasium, a w 1667 r. król szwedzki nadał jej tytuł Gymnasium Carolinum. W grudniu 1677 r. podczas brandenburskiego oblężenia budynek szkoły spłonął doszczętnie w wyniku pożaru który wybuchł w pobliskim kościele Mariackim. Odbudowany i przekształcony w następnych latach, ukończony został w 1744 r. Tymczasem, po objęciu Szczecina przez prusaków, w 1716 r. szkoła przemianowana została na Gimnazjum Akademickie, a w 1805 r. - po połączeniu z Liceum Rady - na Królewskie i Miejskie Gimnazjum. W początkach XIX w. dotychczasowe pomieszczenia szkolne stały się zbyt ciasne i Fundacja Mariacka zwróciła się do miasta z wnioskiem o budowę nowej siedziby. W 1826 r. dzięki nadprezydentowi prowincji von Sackowi powołano specjalną komisję, która rozpoczęła pertraktacje dotyczące budowy nowego gmachu, który postanowiono wznieść na miejscu spalonego w 1789 r. i rozebranego w 1829 r. kościoła Mariackiego. Miasto wydało na budowę 20 tys. talarów, z czego 9 tys. pochodziło ze środków Fundacji Mariackiej, a 9 tys. - z dotacji królewskiej. Projekt budynku sporządził radca budowlany Scabell, być może na podstawie szkicu Karla Friedricha Schinkla. Uroczystość położenia kamienia węgielnego pod nowy gmach odbyła się 3 sierpnia 1830 r. Kierownictwo prac budowlanych objął Scabell, pracami murarskimi kierował Bessin, a stolarskimi mistrz ciesielski Kämerling. Budowę ukończono 10 września, a poświęcenie szkoły odbyło się 15 października 1832 r. Przez następne miesiące i lata trwało urządzenie i wyposażenie wnętrz. Na ozdobienie auli pewną sumę przekazał Hasselbach, a zakup organów do tej auli sfinansował w dużej części rajca miejski Dreher. Ówczesny budynek był pierwotnie krótszy niż dziś, a każda z dłuższych elewacji rozczłonkowana była tylko jednym, środkowym ryzalitem. Wszystkie okna II piętra miały półkolisty kształt, a na elewacji środkowej widoczna była data MDCCCXXXII. W 2.połowie XIX w. liczba uczniów znacznie wzrosła, tym bardziej że od 1870 r. w siedzibie gimnazjum mieściła się również czteroklasowa szkoła elementarna. Z uwagi na wzrastające potrzeby przedłużono budynek z obu stron o dwie osie okienne. W tym czasie na najwyższym piętrze gimnazjum mieściła się cenna biblioteka o księgozbiorze liczącym ok. 30 tys. tomów. W latach 1935-1936 przeprowadzono remont elewacji. W wyniku nalotów bombowych podczas 2. wojny światowej budynek spłonął. Dopiero w maju 1960 r. przystąpiono do jego odbudowy z przeznaczeniem na siedzibę Szkoły Podstawowej nr 40. Podczas odbudowy zmieniono formę otworów okiennych II piętra, zastępując półokrągłe okna w starej części gmachu prostokątnymi (z wyjątkiem tylnego środkowego ryzalitu, w którym pozostawiono dotychczasowe otwory). Zmianie uległy też otwory po obu stronach głównych drzwi w środkowym ryzalicie fasady, a przede wszystkim wnętrze, w którym założono ogniotrwałe stropy i klatki schodowe oraz zmodyfikowano układ pomieszczeń. Od września 1974 r. w budynku rozpoczęło swą działalność utworzone dwa lata wcześniej IX Liceum Ogólnokształcące. W 1976 r. szkołę tę połączono z zaocznym Liceum Ogólnokształcącym im. Komisji Edukacji Narodowej, a w rok później utworzono Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 6, w skład którego weszły wszystkie szkoły działające we wspólnej siedzibie. W latach 1981-1988 w budynku przy placu Mariackim mieściło się również Państwowe Liceum Muzyczne. W 1984 r. IX LO otrzymało imie Bohaterów Monte Cassino. Od 1 września 2000 r. do zespołu dołączono Gimnazjum nr 2, a 1 lutego 2002 r. Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych nr 1.

Opis

Dawne Gimnazjum Mariackie położone jest na miejscu nie istniejącego dzis kościoła Mariackiego, w północnej części Starego Miasta w Szczecinie, pomiędzy ulicami Mariacką od zachodu, Farną od wschodu i placem Mariackim od południa. Od północy teren szkoły ogranicza ciąg tzw. domków profesorskich, wzniesionych niegdyś tuż przy murze miejskim oraz prostopadłe do domków skrzydło dawnego krużganka przykościelnego. Od południa fasada budynku wychodzi na plac Mariacki powstały częściowo na miejscu dawnego cmentarza przykościelnego, a obecnie mieszczący boisko szkolne. Na narożniku placu, od ul. Farnej usytuowany jest budynek w którym urodziła się Zofia von Anhalt-Zerbst, późniejsza caryca Rosji Katarzyna II.

Budynek późnoklasycystyczny, na rzucie wydłużonego prostokąta z trzema ryzalitami w każdej z dłuższych elewacji. Środkowy ryzalit elewacji frontowej węższy niż tylnej, wszystkie ryzality boczne, w skrajnych częściach budynku równe sobie szerokością, węższe i mniej wydatne od środkowych. Budynek dwupiętrowy, podpiwniczony, o 2. piętrze znacznie niższym od dolnych kondygnacji, nakryty niskim dachem dwuspadowym. Murowany, otynkowany,

Stropy nad parterem , I i II piętrem żelbetowe, założone w trakcie powojennej odbudowy w miejsce drewnianych, jedynie nad piwnicą stropy ceramiczne, odcinkowe na belkach żelaznych. Dach o konstrukcji murowanej i żelbetowej, pokryty papą.

Elewacje z wydzielonym cokołem, podzielone gzymsami parapetowymi na wysokości I i II piętra i wieńczącym nad II piętrem, pokryte płaskim boniowaniem. Otwory okienne, z wyjątkiem półokrągłych okien na II piętrze ryzalitu środkowego elewacji tylnej - zgrupowane parami, ujęte po bokach gładkimi lizenami, zwieńczone belkowaniem. Obie dłuższe elewacje symetryczne, każda podzielona trzema ryzalitami. Elewacja frontowa osiemnastoosiowa. Ryzalit środkowy na parterze trzyosiowy, z poprzedzonym schodami głównym wejściem na wyższych kondygnacjach o sześcioosiowy. Środkowy otwór wejściowy ujęty profilowanym obramieniem, zwieńczony belkowaniem i gzymsem, po bokach dwa

identyczne otwory, obecnie przerobione na okna. Ryzalit zwieńczony niskim, trójkątnym naczółkiem o ogzymsowanych krawędziach i okrągłym otworze pośrodku. Boczne ryzality dwuosiowe, zwieńczone gładką attyką z gzymsem. Elewacja tylna w parterze osiemnasto-, na wyższych kondygnacjach - dwudziestoosiowa, z dziesięcioosiowym, szerokim ryzalitem środkowym, po którego bokach usytuowane tylne wejścia na klatki schodowe. Okna parteru ryzalitu zamknięte wspólnym belkowaniem. Okna II piętra zachowane w pierwotnej formie - jako pięć przedzielonych na pół półokrągłych otworów. Ryzality zwieńczone analogicznie jak w elewacji frontowej - środkowy trójkątnym naczółkiem, boczne attykami. Obie elewacje boczne sześcioosiowe, zwieńczone attykami, pośrodku elewacji zachodniej poprzedzone schodami boczne wejście do budynku. Wnętrze dwu- i póołtraktowe, z dwiema dwubiegowymi klatkami schodowymi po bokach tylnego ryzalitu.

Obiekt dostępny w godzinach pracy szkoły po uzgodnieniu dyrekcją.

Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 19.06.2015 r.

Rodzaj: budynek użyteczności publicznej

Styl architektoniczny: klasycystyczny

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.115042, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_BK.431055