Założenie przestrzenne parku było stopniowo powiększane i rozbudowane, tak, że do lat 20. XX wieku powstał rozległy zespół ogrodowo-parkowy o powierzchni ok. 60 ha dostosowany do potrzeb kuracjuszy.

Historia

Teren obecnego parku stanowił rozległą mieliznę zalaną wodą porośniętą z rzadka roślinnością. Prace hydrotechniczne przy regulacji rzeki Świny, budowie portu i fortyfikacji podjęte w 1721 r. i prowadzone do XIX wieku przekształciły ten obszar w tzw. nowy ląd wzmocniony nasadzeniami traw, krzewów i drzew (sosny, olchy, czeremchy, jarzębiny). Na mapach z końca XVIII i początku XIX w. obszar ten był nazywany: Plantage, Elsen Plantage i Königliche Plantage. Na części omawianego obszaru wytyczono sieć alejek z kolistym placem położonym w miejscu ich przecięcia.

Nowy etap w kształtowaniu parku nastąpił po decyzji władz rejencji szczecińskiej o utworzeniu w Świnoujściu kąpieliska morskiego. Pierwszy sezon otwarto w 1824 r., w latach 1825-1826 wybudowano Dom Zdrojowy w pobliżu nabrzeża portowego. Władze miasta powierzyły zaprojektowanie parku Peterowi Josephowi Lennè - królewskiemu ogrodnikowi. Opracowanie projektu poprzedził przyjazd artysty do Świnoujścia w czerwcu 1826 r., rysunek projektu parku wraz z opisem został przesłany w październiku władzom miasta. Oryginał tego projektu niestety zaginął, przetrwała korespondencja z władzami miasta, z której możemy poznać założenia projektowe artysty: wzbogacenie zastanego rozplanowania przestrzennego terenu i istniejącej zieleni przez podkreślenie naturalnych walorów zespołu i wzbogacenie nasadzeń roślinności. W 1827 r. z Sanssouci do Świnoujścia Lennè przesłał 1560 sztuk sadzonek drzew i krzewów, które posadzono w pobliżu Domu Zdrojowego na obszarze około 8 mórg. Kłopoty finansowe miasta przyczyniły się do wstrzymania prac, zaniechano zagospodarowania wschodniej części założenia parkowego. Władze Świnoujścia przez wiele lat zwlekały z uregulowaniem zapłaty za projekt i przesłane sadzonki drzew. Zapewne dopiero po rozliczeniu zaległości, inspektor budowlany F. Starcke zwrócił się do projektanta o zaplanowanie powiększenia ogrodu przy Domu Zdrojowym i przysłanie odpowiednich sadzonek. Część parku zdrojowego zaprojektowana przez Lennè`go nie przetrwała do naszych czasów. Dom Zdrojowy uległ rozbiórce po I wojnie światowej, a na jego miejscu powstały domy mieszkalne. W początkowym okresie kształtowania parku nie było w nim pawilonów, jego teren był przeznaczony do długich spacerów rekreacyjnych. Zasięg parku w części wschodniej został ograniczony po 1851 r. przez budowę dzieł fortecznych po zachodniej stronie ujścia Świny.

W 2. poł. XIX stulecia rozpoczęto budowę dzielnicy nadmorskiej usytuowanej na północny zachód od parku. Lokalizacja pensjonatów i prywatnych willi w sąsiedztwie plaży spowodowała zmiany w zagospodarowaniu parku. Na przełomie XIX i XX wieku wytyczono promenadę, zbudowano nowy Dom Zdrojowy, powstały ogrody ozdobne przy pensjonatach. Radca budowlany Mächtig z Berlina wprowadził szereg zmian w rozplanowaniu parku: wytyczył sieć wąskich i krętych ścieżek, wyznaczył miejsca pod pawilony i obiekty małej architektury (altany, kioski, fontanna z wodą źródlaną, plac strzelecki) na potrzeby kuracjuszy coraz liczniej przybywających do Świnoujścia. W latach poprzedzających wybuch I wojny światowej układ przestrzenny parku zdrojowego uzyskał formę, która została utrzymana do lat 40. XX w.

W 1945 roku wraz ze zniszczeniem zabudowy miasta założenie parkowe wraz z zabytkowym drzewostanem uległo dewastacji. Spalony został Dom Zdrojowy. Prace porządkowe w parku oraz uzupełnienie szaty roślinnej nowymi nasadzeniami drzew wykonano w latach 1958 - 1959 i w latach 70.XX wieku. Teren parku został poddany starannej rewaloryzacji w latach 2002 - 2012 polegającej na wzbogaceniu jego krajobrazowych walorów i wyposażeniu w elementy małej architektury (place zabaw dla dzieci, altany, pomniki, fontanny).

Opis

Park położony jest we wschodniej części miasta w granicach wyznaczonych ulicami: Jachtową, Mieszka I, Sikorskiego, Malczewskiego, Krzywoustego, Sienkiewicza.

Obszar parku jest powiązany kompozycyjnie z miastem przez układ ulic i sieć krzyżujących się alei parkowych. Układ komunikacyjny swym ukształtowaniem nawiązuje do oryginalnego przebiegu alei parkowych wytrasowanych za czasów Lennè. W obrębie parku koliste place akcentują skrzyżowania ścieżek. Gazonowe trawniki stanowią tło dla nasadzeń drzew gatunków ozdobnych, skupionych w komponowanych grupach, szpalerach lub jako syngieltony. Gwiaździsty układ alei w zachodniej części parku został wzbogacony ścieżkami wytrasowanymi wzdłuż linii o płynnym, łukowatym przebiegu. Najstarsze drzewa zachowały się w części zachodniej parku, wiele z nich osiągnęło cechy pomników przyrody (dęby, wiązy, topola biała). W parku rosną drzewa około 60 gatunków i odmian drzew, najczęściej rodzimych, jak buk, olsza, dąb, klon, kasztanowiec. Z rzadszych gatunków są cis, jedlica Douglasa, platan, skrzydłoorzech kaukaski.

Obiekt dostępny.

Oprac. Anna Walkiewicz, OT NID w Szczecinie, 03.03.2015 r.