Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny - Zabytek.pl

kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny


kościół 1681 - 1759 Święta Lipka

Adres
Święta Lipka, 29

Lokalizacja
woj. warmińsko-mazurskie, pow. kętrzyński, gm. Reszel - obszar wiejski

Święta Lipka należy do grupy ośmiu barokowych sanktuariów wzniesionych w okresie kontrreformacji przy granicach Warmii.

Stanowi wybitny przykład architektury barokowej wraz z iluzjonistyczną polichromią wnętrza.

Historia

Kościół powstał w latach 1688-1693 w trzech etapach. Postawiono go w miejscu wcześniejszej kaplicy, która znajdowała się w miejscu kultu maryjnego mającego genezę średniowieczną. Nie jest znany architekt założenia, budowniczym kościoła był pochodzący ze Śląska Jerzy Ertli, który od 1670 r. przebywał w Wilnie biorąc udział w budowie Kościoła św. Piotra i Pawła. Kierował on budową do roku 1692r. Fundamenty kościoła powstały w 1688 r., korpus nawowy wraz ze sklepieniami naw bocznych ukończono w 1691r., w latach 1691-1693 powstały sklepienia nawy głównej oraz elewacje wschodnia i zachodnia. W 1692r. otynkowano wnętrza i oszklono okna. Nie wiadomo, kto kontynuował budowę kościoła po roku 1692. Kościół konsekrowano w 1693r. W owym czasie nie była ułożona posdzka oraz wykonane wyposażenie kościoła. Krużganki powstały w latach 1694-1708. Aby uzyskać przestrzeń na ich postawienie ustabilizowano podmokły teren wbijając drewniane bale, a wzgórze, które sąsiadowało z bazyliką cofnięto o kilkanaście metrów. W pierwzym roku prac wykonano fundamenty oraz wzniesiono jedną z czterech kaplic krużganków. W roku 1695 jako pierwsze wzniesiono skrzydło południowe. Podobnie jak w przypadku kościoła, nie jest znany architekt krużganków. Przy ich budowie w 1708 r. czynni byli murarze Andrzej Bużyński i Andrzej Czarliński. Z planowego czteroskrzydłowego założenia klasztornego zrealizowano w latach 1695-1697 tylko skrzydło zachodnie dostawione od południa do kościelnych krużganków. W latach 1696-1702 trwały prace we wnętrzu kościoła: wnetrze otynkoano, wykonano konfesjonały, ołtarze boczne. W latach 1722-1727 powstała malarska dekoracja wnętrza kościoła. Freski wykonał Maciej Meyer z Lidzbarka Warmińskiego. Ten sam malarz wraz z warsztatem wykonał również dekoracje kopuł i dwóch skrzydeł krużganków w latach 1733-1737. Założenie nie uległo zniszczeniu podczas wojen. Ostatni remont obiektu miał miejsce w roku 2012. W jego wyniku powrócono do pierwotnej kolorystyki założenia, wykonano konserwację rzeźb elewacji, prospektu organowego i ołtarza. Prace te zostały nagrodzone wyróżnieniem w konkursie Ministara Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Zabytek Zadbany“ w roku 2014.

Opis

Kościół usytuowany na terenie dawnych Prus Książęcych, przy historycznej granicy Warmii. Położony jest na przesmyku między jeziorami Wyrbiel i Dejnowa. Zespół zabudowy tworzą barokowy kościół wraz z obiegającym go krużgankiem oraz skrzydło domu klasztornego dobudowane do krużganków od strony południowej. Bazylika jest murowana z cegły, detal wykonano z pisakowca. Wzniesiona na planie prostokąta, orientowana, z dwuwieżową, bogato zdobioną, trójkondygnacyjną i trójosiową fasadą od zachodu. Cześć środkowa fasady, z niszą biegnącą przez wysokośc drugiej kondygnacji w której umieszczona jest figura Matki Boskiej na drzewie lipy oraz z portalem ujętym kolumnami jest nieco cofnięta, natomiat nieznacznie poza obręb fasady wystają flankujące ją wieże. Wnętrze sklepione kolebką, z kaplicami szeroko otwartymi ku nawie głównej, będace transpozycją typowego barokowego planu kościoła wywodzącego sie od rzymskiej bazyliki Il Gesu.Krużganki jednokondygnacyjne, z kaplicami w narożach krytymi kopułą, obiegają bazylikę z czterech stron otwierając się szerokimi arkadami na dziedziniec. Po stronie południowej krużganków znajduje się dwukondygnacyjne skrzydło klasztorne. Pozostałe trzy skrzydła klasztoru nigdy nie zostały zrealizowane.Kościół wraz z krużgankami dekorowany jest unikalnym w skali kraju malarstwem iluzyjnym. Tematyka malowideł na sklepieniu kościoła oscyluje wokół wątku maryjnego. W dwóch pierwszych przęsłach od strony ołtarza przedstawiono wezwania litanii loretańskiej (Królowa Nieba, Królowa Aniołów) w następnych zaś: Adorację Baranka, perspektywicznie wykreśloną kopułę oraz męczenników. W ostatnim przęśle wykreślono kolejną iluzjonistyczną kopułę. W lunetach umieszczono iluzyjne balkony z przedstawieniami świętych i proroków. W nawach bocznych na sklepieniu umieszczono sceny z cyklu chrystologicznego, zaś na ścianach cykl maryjny. Sceny wokół okien naw bocznych odnoszą się do historii Świętej Lipki. Dekoracja krużganków przedstawia na sklepieniu sceny ze Starego Testamentu, natomiast na ścianach ilustracje do ewangelii niedzielnych od Adwentu. W kaplicach wykonano feski odnoszące się do 8 błogosławieństw, Ojców Kościoła, scen z życia św. Wojciecha oraz przedstawienia świetych - patronów rodziny Drommler - fundatorów jednej z kaplic. Przy wykonywaniu malowideł ich autor - Maciej Meyer zastosował tzw. quadraturę (malowane gzymsy, kopuły, gurty, wsporniki i kolumny) oraz sceny panoramiczne, sięgając do zdobyczy włoskiego malarstwa iluzyjnego (m.in. traktatów Andrea Pozzo).Do najcennieszego wyposażenia barokowego zespołu w Świętej Lipce należą: tzw. „zielona brama“ prowadząca na teren założenia, wykonana w latach 1731-1735 przez kowala z Reszla - Jana Schwartza, ruchome organy wykonane w 1721r. przez warsztat Jana Mosengela z Królewca, ołtarz główny wykonany w latach 1712-1714 przez Krzysztofa Peuckera z Reszla, obraz Matki Boskiej w polu głównym ołtarza pochodzi z 1640r.

Obiekt dostępny przez cały rok.

7:00 - 20:00 - sezon letni od maja do września

7:00 - 18:00 - sezon zimowy od października do kwietnia

Oprac. Joanna Jakutowicz, 4.06.2014 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: barokowy

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_28_BK.145258, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_28_BK.256697