połowie XX w. Projekt budynku będącego miniaturą kościoła w Monbijou wykonał Julius Carl Raschdorff jeden z czołowych przedstawicieli historyzmu wśród niemieckich architektów 2. połowy XIX wieku. Dodatkowo obiekt stanowi integralny element przestrzenny oraz kompozycyjny założenia pałacowo-parkowego w Świerklańcu wchodzący w skład dóbr rodziny Henckel von Donnersmarck.

Historia

Kaplicę na terenie założenia pałacowo-parkowego w Świerklańcu wybudował Otto Raschdorff w latach 1895-1896, według projektu swojego ojca Juliusa. W latach 1903-1905 na północ od kościoła powstało mauzoleum w którym pochowano Guido Henckel von Donnersmarcka oraz jego drugą żonę Katarzynę Slepcow, a oba budynki połączono przy pomocy krużganku. Po II wojnie światowej obiekt został zdewastowany, w 1957 roku  przekazano go Kościołowi katolickiemu, przeszedł wówczas gruntowny remont. Pod koniec lat 50. w obiekcie wprowadzono zakaz odprawiania nabożeństw, sytuacja ta trwała przez ponad kilkadziesiąt lat, dochodziło wówczas do licznych aktów wandalizmu. W 1982 roku przekazano go w wieczystą dzierżawę parafii świerklanieckiej, kościół przeszedł gruntowny remont, a rok później został poświęcony pw. Matki Boskiej Częstochowskiej i do dzisiaj pełni funkcje sakralne.

Opis

Kościół położony jest w północno-zachodniej części założenia pałacowo-parkowego w Świerklańcu, w niewielkiej odległości od ulicy Parkowej. Bryła obiektu jest rozczłonkowana o zróżnicowanych wysokościach, składa się na nią neogotycka świątynia w typie salowym wzniesiona na rzucie prostokąta, z zakrystią położoną od północy oraz kruchtą której towarzyszy podcień o dekoracyjnych belkach od południa. Druga kruchta o częściowo ażurowej konstrukcji zlokalizowana jest od zachodu. Na północ od świątyni znajduje się mauzoleum wzniesione na planie krzyża greckiego, połączone z kościołem przy pomocy krużganka o narysie w kształcie litery ,,L’’ i ostrołukowych  arkadach wypełnionych maswerkami. Kościół jest wzniesiony z cegły o wątku polskim, charakteryzuje się dekoracyjnym kamiennym detalem, a cały obiekt jest oskarpowany. Obiekt nakryty jest dachem siodłowym z sygnaturką, a jego wnętrze przykryte otwartą więźbą dachową na kroksztynach. Mauzoleum również przykryte jest dachem siodłowym za wyjątkiem środkowej części z figurą anioła z dachem ostrołukowym i gwiaździstym sklepieniem, reszta wnętrz posiada sklepienie krzyżowo-żebrowe. W obrębie kaplicy występują ozdobne ostrołukowe, wielopolowe okna o podziałach maswerkowych, elewacja frontowa oraz tylna jednoosiowa, boczna trzy osiowa. Osie wyznaczone przy pomocy pseudo szkarp. W obrębie wschodniej elewacji mauzoleum rozeta, w pozostałych rozety wpisane wewnątrz ostrołukowych okien. Wejście do obiektu w postaci ostrołukowego portalu zlokalizowane jest w obrębie elewacji zachodniej. Część środkową stanowi krużganek z ostrołukowymi arkadami, oraz wejściem od wschodniej strony w postaci ostrołukowego, profilowanego portalu kamiennego, ujętego przy pomocy skośnych skarp nad którymi znajdują się ozdobne rzygacze. Brak oryginalnego wyposażenia, obecne neogotyckie zostało przeniesione z innych kościołów.

Założenie dostępny przez cały rok od zewnątrz.

Oprac. Agata Mucha, OT NID w Katowicach, 26.06.2014 r.

Bibliografia

• Krawczyk J. A., Kuzio-Podrucki A., Śląskie zamki i pałace Donnersmarcków, Radzionków 2011, s. 101-102.
• Zabytki sztuki w Polsce. Śląsk, Sławomir Brzezicki, Christine Nielsen, Grzegorz Grajewski, Dietmar Popp (red.), Warszawa 2009, s. 864-865.
• Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Urbanistyki. Kaplica zamkowa z mauzoleum, ob. kościół p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej, oprac. ARCHEO-HORTUS sp. z. o. o. Czeladź.