Historia

Po raz pierwszy kościół był wzmiankowany w 1311 roku. Wówczas był on pw. śś. Piotra i Pawła. Przyjmuje się, że wcześniej, do 2. poł. XIII w. funkcjonowała drewniana świątynia pw. św. Piotra. Następnie wzniesiono murowany kościół, na temat którego nie ma pewnych informacji. Od poł. XV w. kościół był pw. św. Michała. W 2. poł. lub pod kon. XV stulecia wzniesiono obecną świątynię. Była to trójnawowa budowla halowa o pięciobocznie zamkniętym prezbiterium z obejściem, z wieżą od zachodu, nakryta sklepieniem sieciowym. W wielkim pożarze miasta w 1541 r. kościół został mocno zniszczony. W wyniku odbudowy ukończonej w 1555 r., prowadzonej przez Georgia Jakuba Curtio i Tomasza Heintzio, kościół powiększono o czwartą nawę od północy oraz o rząd kaplic z emporą od południa. W1570 r. kościół został przejęty przez luteranów i był przez nich użytkowany z przerwami do 1651 roku. W XVI i XVII stuleciu świątynia była wielokrotnie remontowana. W 1. poł. XIX wieku rozebrano wieżę, ponieważ groziła zawaleniem. W latach 1850-1858 miały miejsce gruntowne prace remontowo-renowacyjne. Wówczas przebudowano w stylu neogotyckim zachodnią elewację - dostawiono arkadową kruchtę, a w szczycie umieszczono wielki ślepy maswerk, flankowany strzelistymi wieżyczkami. Autorem projektu był wrocławski architekt Alexis Langer. Późniejsze remonty nie wpłynęły na formę i bryłę budowli.

Opis

Kościół usytuowany jest w pn.-wsch. narożniku starego miasta, w pobliżu murów miejskich. Plac kościelny od wsch. i pd. ogrodzony murem kamienno-ceglanym, w pn. części porośnięty starodrzewiem. Budowla jest orientowana. Kościół reprezentuje późną fazę gotyku. Jest to obiekt murowany z cegły, halowy, trójnawowy, z pięciobocznie zamkniętym prezbiterium z obejściem, z czwartą nawą i zakrystią od północy oraz rzędem kaplic z emporami od południa. Zwarta bryła nakryta dachem dwuspadowym o pokryciu z dachówki ceramicznej. Elewacje ceglane, oskarpowane, przeprute ostrołukowymi oknami, dekorowane ażurowym fryzem z motywem czworoliścia pod okapem. Neogotycka fasada zwieńczona uskokowymi szczytami ze ślepym maswerkiem umieszczonym na osi, ujętym po bokach iglicami. Wnętrze przekryte sklepieniem sieciowym w nawach i prezbiterium. Nad kaplicami sklepienia gwiaździste i kryształowe. Zachowało się cenne wyposażenie, m.in. późnogotycki ołtarz główny z warsztatu Mistrza z Gościszowic, późnogotycka rzeźbiona grupa Ukrzyżowania, rokokowe rzeźby świętych, ołtarze boczne, ambona, organy.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Marta Kłaczkowska, OT NID w Zielonej Górze, 2.09.2015 r.